Το έστειλε ο Γιώργος Επιτήδειος
«Η Μέρκελ διάλεξε
ήσυχο καλοκαίρι. Η πρόταση του Τσακαλώτου έγινε δεκτή, το ΔΝΤ μένει προς το
παρόν εκτός». Ετσι περιέγραψε, μιλώντας στο «Βήμα», τη συμφωνία διπλωματικός
παράγοντας λίγα λεπτά πριν από την έναρξη του Eurogroup της περασμένης
Δευτέρας. Στην πραγματικότητα όλα είχαν «κλειδώσει» από το μεσημέρι.
Και δεν ήταν μόνο η συμφωνία. Αποφασίστηκε η επόμενη αξιολόγηση που θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο να γίνει με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του προγράμματος και να είναι «δέκα φορές δυσκολότερη από κάθε άλλη αξιολόγηση που έχει γίνει για μνημόνιο οποιασδήποτε άλλης χώρας καθώς περιλαμβάνει 43 προαπαιτούμενα με αυξημένη βαρύτητα (key deliverables)»!
Η τελευταία φράση δεν ανήκει στο ΔΝΤ αλλά σε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις. Αυτή η «επίδειξη σκληρότητας» της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών έχει ως αποδέκτη τη γερμανική Βουλή καθώς, όπως βεβαιώνει ο ίδιος διπλωματικός παράγοντας, «στις Βρυξέλλες τρέμει το φυλλοκάρδι τους ότι το υπάρχον μείγμα, χωρίς έστω μια "τζίφρα" του Ταμείου» υπάρχει κίνδυνος να μην περάσει από τους γερμανούς βουλευτές και να επιστρέψουμε από τη λήξη συναγερμού σε καταστάσεις κρίσης.
Αλλά πώς φθάσαμε ως εδώ, τι σημαίνει η συμφωνία και τι μας περιμένει μετά τα «μπάνια του λαού»;
Ας τα πάρουμε με τη σειρά:
1. Η ψυχρολουσία
Ουάσιγκτον, Σάββατο 16 Απριλίου. Ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ συναντάται μυστικά με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου του ΔΝΤ. Ο υπουργός έχει φθάσει στην αμερικανική πρωτεύουσα λίγες ώρες νωρίτερα, κατάκοπος από τις ολονυχτίες των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, και ο πρόεδρος του Eurogroup του «σερβίρει» για πρώτο πιάτο την απόλυτη ψυχρολουσία: «ΕΕ και ΔΝΤ τα βρήκαν μεταξύ τους και ζητούν επιπλέον μέτρα υπό αίρεση ύψους 3,6 δισ. ευρώ». Το κλίμα βαραίνει επικίνδυνα. «Κάπου εκεί νιώσαμε ότι το πράγμα τελείωσε» λέει στέλεχος της ελληνικής αποστολής.
2. Πιέσεις και συμβιβασμός
Ακολουθούν διαπραγματεύσεις στο Χίλτον, Συμβούλια Eurogroup και EuroWorking Group (EWG), μυστικές επαφές, και η ψήφιση του Ασφαλιστικού. Η Αθήνα έχει ήδη δεχθεί να συζητήσει τον «κόφτη» δαπανών αν δεν πιαστούν οι στόχοι του προγράμματος αλλά δεν δέχεται τη λεπτομερή νομοθέτηση αυτόματων περικοπών σε μισθούς και συντάξεις που απαιτεί το ΔΝΤ.
3. «Κέρδισε ο μηχανισμός»
Από το πρωί της 9ης Μαΐου στις Βρυξέλλες ο κ. Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης «βλέπουν» στην ατμόσφαιρα ότι το κλίμα είναι ευνοϊκό. Στο περιθώριο των συναντήσεων του ΕWG το μεσημέρι και του EG το βράδυ γίνεται μυστική συνάντηση του έλληνα υπουργού με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στην οποία κλειδώνει η ισορροπία ανάμεσα στη διατύπωση για τον έκτακτο μηχανισμό και στη διατύπωση για το χρέος.
Στη διάρκεια του EWG o κ. Χουλιαράκης διαπίστωσε ότι η δική του πρόταση για αυτόματο μηχανισμό διόρθωσης κέρδιζε πόντους έναντι της εκδοχής ΔΝΤ ανάμεσα στους συνεργάτες των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης που απαρτίζουν το Συμβούλιο. Mόλις τελείωσε η «σύναξη» οι πάντες στην Αθήνα και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γνώριζαν ότι η συμφωνία είχε ήδη επέλθει και ότι το βραδινό «τελετουργικό» του Eurogroup θα έβαζε τη σφραγίδα.
Απέναντι στον κ. Χουλιαράκη και στον κ. Τσακαλώτο στο EWG και στο Eurogroup στάθηκαν ο Πόουλ Τόμσεν και η εκπρόσωπός του ΔΝΤ στο κουαρτέτο Ντέλια Βελκουλέσκου. Τα δύο στελέχη υποστήριξαν την προκαταβολική νομοθέτηση αυτόματων περικοπών αν διαπιστωθεί απόκλιση από τους στόχους και παράλληλα απαίτησαν πιο γενναία ελάφρυνση του χρέους.
Ομως αυτή τη φορά οι Ευρωπαίοι είχαν «αφτιά» και για την πρόταση της ελληνικής πλευράς και ο κ. Τσακαλώτος έβλεπε με ανακούφιση ότι ο πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Ντάισελμπλουμ «έχτιζε» το τελικό ανακοινωθέν πάνω στη δική του πρόταση. Αλλωστε οι ζυμώσεις είχαν ήδη γίνει, οι ισορροπίες είχαν διαμορφωθεί, ενώ κατά την έκφραση του ίδιου διπλωματικού παράγοντα «η Μέρκελ είχε διαλέξει μηχανισμό, συμφωνία και ήσυχο καλοκαίρι. Οι πάντες κατάλαβαν ότι η Ευρώπη έχει μεγαλύτερα "ψάρια να ψήσει" τον Ιούνιο, όπως το δημοψήφισμα για Brexit και το Προσφυγικό». Ισως όχι τυχαία οι Τόμσεν και Βελκουλέσκου αποχώρησαν μισή ώρα νωρίτερα από τη λήξη του Eurogroup.
4. Το δύσκολο φίνις
Το ΔΝΤ επανήλθε την Πέμπτη στο νέο EWG εκφράζοντας διαφωνίες και για τη μορφή του έκτακτού μηχανισμού και αρνήθηκε να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στη συμφωνία υποβάλλοντας το δικό του κείμενο-μνημόνιο στο Διοικητικό του Συμβούλιο προς έγκριση. Πότε θα γίνει αυτό; Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν άμεσα, αλλά οι πιθανότητες είναι πολύ λίγες.
Τι σημαίνουν οι αποστάσεις που τηρεί το Ταμείο; Πρακτικά ότι οι εκτιμώμενες δόσεις ύψους 10,7 δισ. ευρώ θα εκταμιευθούν μόνο από την ευρωπαϊκή πλευρά μετά το Eurogroup της 24ης Μαΐου εφόσον ψηφιστεί πρώτα το πολυνομοσχέδιο-«σκούπα» με τους έμμεσους φόρους και τα άλλα προαπαιτούμενα. Και επίσης έχουν κόστος στο επίπεδο της ανάκτησης εμπιστοσύνης για την προσέλκυση επενδύσεων και την ανάκαμψη της οικονομίας που βυθίστηκε σε υφεσιακό σοκ 1,3% του ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016.
Το στέλεχος της Κομισιόν που ενημέρωσε για το περιεχόμενο της συμφωνίας τόνισε ότι το ΔΝΤ συμφωνεί με ένα σημαντικό τμήμα της συμφωνίας και άφησε να εννοηθεί ότι θα μπει στο πρόγραμμα κάποια στιγμή στο μέλλον.
Τα... ανεπανάληπτα μέτρα
«Πολύ, πολύ σκληρό Ασφαλιστικό»
Στην προσπάθεια του να «πουλήσει» τη συμφωνία στους σκληρούς Ευρωπαίους και την Bundestag το στέλεχος της Κομισιόν που ενημέρωσε την Παρασκευή τους δημοσιογράφους μίλησε για «πολύ, πολύ σκληρό Ασφαλιστικό» δείχνοντας προς την πλευρά της Κομισιόν. Ο γνωστός και μη εξαιρετέος αξιωματούχος έριξε ουκ ολίγα καρφιά εκμεταλλευόμενος την άνεση που του προσέφερε το περιβάλλον της άτυπης ενημέρωσης. Ενδεικτικά:
- Για το ψηφισμένο Ασφαλιστικό. «Επί της ουσίας όσοι συνταξιοδοτούνται από σήμερα και μετά θα δουν τη σύνταξή τους να υπολογίζεται με τους νέους κανόνες», σχολιάζοντας ότι το σχήμα αυτό είναι «μοναδικό» για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και ότι «είναι πολύ, πολύ σκληρό». Πρόσθεσε ότι ήταν επιλογή της κυβέρνησης να μη θιγούν οι υφιστάμενες συντάξεις και ότι «εναποθέτει ένα πάρα πολύ μεγάλο βάρος στους σημερινούς εργαζομένους» .
- Για το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων. Επέμεινε ότι ο στόχος των εσόδων ύψους 50 δισ. ευρώ «σε βάθος χρόνου» παραμένει και πληροφόρησε ότι θα είναι μια εταιρεία-ομπρέλα (holding company) κάτω από την οποία θα μπουν το ΤΑΙΠΕΔ, το ΤΧΣ, η ΕΤΑΔ και ένα νέα σχήμα για τις ΔΕΚΟ, ενώ ολόκληρη η λειτουργία του θα ελέγχεται από δύο αξιωματούχους «των ευρωπαϊκών θεσμών» που θα έχουν δικαίωμα βέτο στο πανίσχυρο πενταμελές «Εποπτικό Συμβούλιο». Ο ένας δε από τους δύο θα είναι υποχρεωτικά και ο πρόεδρος του εν λόγω Συμβουλίου...
ΤΟ ΔΝΤ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ...
Στην Ουάσιγκτον, παρότι έχουν «χωνέψει» την πρόκριση του κόφτη έναντι της συγκεκριμένης νομοθέτησης μέτρων, θα περιμένουν μέχρι να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της συμφωνίας για το χρέος καθώς όπως τονίζουν αρμόδια στελέχη η διαφορά εκτιμήσεων με τους Ευρωπαίους είναι πλέον «θηριώδης». «Είμαστε πάρα πολύ μακριά» σχολιάζουν. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ θα κριθεί κατά τη δεύτερη αξιολόγηση, η οποία θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο και όπως έχει δείξει η εμπειρία πολύ δύσκολα θα τελειώσει πριν από τα Χριστούγεννα. Επί του παρόντος το Ταμείο παραμένει στο κουαρτέτο, παρέχει τεχνικές συμβουλές και ίσως να εκφράσει και γραπτώς την... ικανοποίησή του για ένα μέρος της συμφωνίας ώστε να υποβοηθήσει την ψήφιση των εκταμιεύσεων.
Και δεν ήταν μόνο η συμφωνία. Αποφασίστηκε η επόμενη αξιολόγηση που θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο να γίνει με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του προγράμματος και να είναι «δέκα φορές δυσκολότερη από κάθε άλλη αξιολόγηση που έχει γίνει για μνημόνιο οποιασδήποτε άλλης χώρας καθώς περιλαμβάνει 43 προαπαιτούμενα με αυξημένη βαρύτητα (key deliverables)»!
Η τελευταία φράση δεν ανήκει στο ΔΝΤ αλλά σε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις. Αυτή η «επίδειξη σκληρότητας» της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών έχει ως αποδέκτη τη γερμανική Βουλή καθώς, όπως βεβαιώνει ο ίδιος διπλωματικός παράγοντας, «στις Βρυξέλλες τρέμει το φυλλοκάρδι τους ότι το υπάρχον μείγμα, χωρίς έστω μια "τζίφρα" του Ταμείου» υπάρχει κίνδυνος να μην περάσει από τους γερμανούς βουλευτές και να επιστρέψουμε από τη λήξη συναγερμού σε καταστάσεις κρίσης.
Αλλά πώς φθάσαμε ως εδώ, τι σημαίνει η συμφωνία και τι μας περιμένει μετά τα «μπάνια του λαού»;
Ας τα πάρουμε με τη σειρά:
1. Η ψυχρολουσία
Ουάσιγκτον, Σάββατο 16 Απριλίου. Ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ συναντάται μυστικά με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, στο περιθώριο της Εαρινής Συνόδου του ΔΝΤ. Ο υπουργός έχει φθάσει στην αμερικανική πρωτεύουσα λίγες ώρες νωρίτερα, κατάκοπος από τις ολονυχτίες των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, και ο πρόεδρος του Eurogroup του «σερβίρει» για πρώτο πιάτο την απόλυτη ψυχρολουσία: «ΕΕ και ΔΝΤ τα βρήκαν μεταξύ τους και ζητούν επιπλέον μέτρα υπό αίρεση ύψους 3,6 δισ. ευρώ». Το κλίμα βαραίνει επικίνδυνα. «Κάπου εκεί νιώσαμε ότι το πράγμα τελείωσε» λέει στέλεχος της ελληνικής αποστολής.
2. Πιέσεις και συμβιβασμός
Ακολουθούν διαπραγματεύσεις στο Χίλτον, Συμβούλια Eurogroup και EuroWorking Group (EWG), μυστικές επαφές, και η ψήφιση του Ασφαλιστικού. Η Αθήνα έχει ήδη δεχθεί να συζητήσει τον «κόφτη» δαπανών αν δεν πιαστούν οι στόχοι του προγράμματος αλλά δεν δέχεται τη λεπτομερή νομοθέτηση αυτόματων περικοπών σε μισθούς και συντάξεις που απαιτεί το ΔΝΤ.
3. «Κέρδισε ο μηχανισμός»
Από το πρωί της 9ης Μαΐου στις Βρυξέλλες ο κ. Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης «βλέπουν» στην ατμόσφαιρα ότι το κλίμα είναι ευνοϊκό. Στο περιθώριο των συναντήσεων του ΕWG το μεσημέρι και του EG το βράδυ γίνεται μυστική συνάντηση του έλληνα υπουργού με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στην οποία κλειδώνει η ισορροπία ανάμεσα στη διατύπωση για τον έκτακτο μηχανισμό και στη διατύπωση για το χρέος.
Στη διάρκεια του EWG o κ. Χουλιαράκης διαπίστωσε ότι η δική του πρόταση για αυτόματο μηχανισμό διόρθωσης κέρδιζε πόντους έναντι της εκδοχής ΔΝΤ ανάμεσα στους συνεργάτες των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης που απαρτίζουν το Συμβούλιο. Mόλις τελείωσε η «σύναξη» οι πάντες στην Αθήνα και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γνώριζαν ότι η συμφωνία είχε ήδη επέλθει και ότι το βραδινό «τελετουργικό» του Eurogroup θα έβαζε τη σφραγίδα.
Απέναντι στον κ. Χουλιαράκη και στον κ. Τσακαλώτο στο EWG και στο Eurogroup στάθηκαν ο Πόουλ Τόμσεν και η εκπρόσωπός του ΔΝΤ στο κουαρτέτο Ντέλια Βελκουλέσκου. Τα δύο στελέχη υποστήριξαν την προκαταβολική νομοθέτηση αυτόματων περικοπών αν διαπιστωθεί απόκλιση από τους στόχους και παράλληλα απαίτησαν πιο γενναία ελάφρυνση του χρέους.
Ομως αυτή τη φορά οι Ευρωπαίοι είχαν «αφτιά» και για την πρόταση της ελληνικής πλευράς και ο κ. Τσακαλώτος έβλεπε με ανακούφιση ότι ο πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Ντάισελμπλουμ «έχτιζε» το τελικό ανακοινωθέν πάνω στη δική του πρόταση. Αλλωστε οι ζυμώσεις είχαν ήδη γίνει, οι ισορροπίες είχαν διαμορφωθεί, ενώ κατά την έκφραση του ίδιου διπλωματικού παράγοντα «η Μέρκελ είχε διαλέξει μηχανισμό, συμφωνία και ήσυχο καλοκαίρι. Οι πάντες κατάλαβαν ότι η Ευρώπη έχει μεγαλύτερα "ψάρια να ψήσει" τον Ιούνιο, όπως το δημοψήφισμα για Brexit και το Προσφυγικό». Ισως όχι τυχαία οι Τόμσεν και Βελκουλέσκου αποχώρησαν μισή ώρα νωρίτερα από τη λήξη του Eurogroup.
4. Το δύσκολο φίνις
Το ΔΝΤ επανήλθε την Πέμπτη στο νέο EWG εκφράζοντας διαφωνίες και για τη μορφή του έκτακτού μηχανισμού και αρνήθηκε να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στη συμφωνία υποβάλλοντας το δικό του κείμενο-μνημόνιο στο Διοικητικό του Συμβούλιο προς έγκριση. Πότε θα γίνει αυτό; Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν άμεσα, αλλά οι πιθανότητες είναι πολύ λίγες.
Τι σημαίνουν οι αποστάσεις που τηρεί το Ταμείο; Πρακτικά ότι οι εκτιμώμενες δόσεις ύψους 10,7 δισ. ευρώ θα εκταμιευθούν μόνο από την ευρωπαϊκή πλευρά μετά το Eurogroup της 24ης Μαΐου εφόσον ψηφιστεί πρώτα το πολυνομοσχέδιο-«σκούπα» με τους έμμεσους φόρους και τα άλλα προαπαιτούμενα. Και επίσης έχουν κόστος στο επίπεδο της ανάκτησης εμπιστοσύνης για την προσέλκυση επενδύσεων και την ανάκαμψη της οικονομίας που βυθίστηκε σε υφεσιακό σοκ 1,3% του ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016.
Το στέλεχος της Κομισιόν που ενημέρωσε για το περιεχόμενο της συμφωνίας τόνισε ότι το ΔΝΤ συμφωνεί με ένα σημαντικό τμήμα της συμφωνίας και άφησε να εννοηθεί ότι θα μπει στο πρόγραμμα κάποια στιγμή στο μέλλον.
Τα... ανεπανάληπτα μέτρα
«Πολύ, πολύ σκληρό Ασφαλιστικό»
Στην προσπάθεια του να «πουλήσει» τη συμφωνία στους σκληρούς Ευρωπαίους και την Bundestag το στέλεχος της Κομισιόν που ενημέρωσε την Παρασκευή τους δημοσιογράφους μίλησε για «πολύ, πολύ σκληρό Ασφαλιστικό» δείχνοντας προς την πλευρά της Κομισιόν. Ο γνωστός και μη εξαιρετέος αξιωματούχος έριξε ουκ ολίγα καρφιά εκμεταλλευόμενος την άνεση που του προσέφερε το περιβάλλον της άτυπης ενημέρωσης. Ενδεικτικά:
- Για το ψηφισμένο Ασφαλιστικό. «Επί της ουσίας όσοι συνταξιοδοτούνται από σήμερα και μετά θα δουν τη σύνταξή τους να υπολογίζεται με τους νέους κανόνες», σχολιάζοντας ότι το σχήμα αυτό είναι «μοναδικό» για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και ότι «είναι πολύ, πολύ σκληρό». Πρόσθεσε ότι ήταν επιλογή της κυβέρνησης να μη θιγούν οι υφιστάμενες συντάξεις και ότι «εναποθέτει ένα πάρα πολύ μεγάλο βάρος στους σημερινούς εργαζομένους» .
- Για το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων. Επέμεινε ότι ο στόχος των εσόδων ύψους 50 δισ. ευρώ «σε βάθος χρόνου» παραμένει και πληροφόρησε ότι θα είναι μια εταιρεία-ομπρέλα (holding company) κάτω από την οποία θα μπουν το ΤΑΙΠΕΔ, το ΤΧΣ, η ΕΤΑΔ και ένα νέα σχήμα για τις ΔΕΚΟ, ενώ ολόκληρη η λειτουργία του θα ελέγχεται από δύο αξιωματούχους «των ευρωπαϊκών θεσμών» που θα έχουν δικαίωμα βέτο στο πανίσχυρο πενταμελές «Εποπτικό Συμβούλιο». Ο ένας δε από τους δύο θα είναι υποχρεωτικά και ο πρόεδρος του εν λόγω Συμβουλίου...
ΤΟ ΔΝΤ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑ...
Στην Ουάσιγκτον, παρότι έχουν «χωνέψει» την πρόκριση του κόφτη έναντι της συγκεκριμένης νομοθέτησης μέτρων, θα περιμένουν μέχρι να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της συμφωνίας για το χρέος καθώς όπως τονίζουν αρμόδια στελέχη η διαφορά εκτιμήσεων με τους Ευρωπαίους είναι πλέον «θηριώδης». «Είμαστε πάρα πολύ μακριά» σχολιάζουν. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ θα κριθεί κατά τη δεύτερη αξιολόγηση, η οποία θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο και όπως έχει δείξει η εμπειρία πολύ δύσκολα θα τελειώσει πριν από τα Χριστούγεννα. Επί του παρόντος το Ταμείο παραμένει στο κουαρτέτο, παρέχει τεχνικές συμβουλές και ίσως να εκφράσει και γραπτώς την... ικανοποίησή του για ένα μέρος της συμφωνίας ώστε να υποβοηθήσει την ψήφιση των εκταμιεύσεων.
