του Ιωάννη Σ. Λάμπρου, Πολιτικού
Επιστήμονος
Η συχνά επαναλαμβανόμενη άποψη ότι ο
τουρισμός αποτελεί τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας
και η απουσία ευρείας, εγχώριας παραγωγικής βάσης ενθαρρύνει την κυβέρνηση
να διευκολύνει την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα με σειρά αμφισβητήσιμων
νομικών διατάξεων, διατάξεις οι οποίες, αν εφαρμοστούν, θα έχουν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση της
ποιότητας του περιβάλλοντος της πατρίδας μας.
Πιο συγκεκριμένα, στα τέλη Δεκεμβρίου 2013 έλαβε χώρα η τροποποίηση του
χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό. Θεσμοθετήθηκε η δυνατότητα πολεοδόμησης
δημοσίων και ιδιωτικών εκτάσεων, σε περιοχές εκτός σχεδίου, για την κατασκευή «τουριστικών χωριών».
Τα εν λόγω «σύνθετα
τουριστικά καταλύματα», πρόνοια του νόμου 4002/2011,
συνίσταται σε ανέγερση «τουριστικών χωριών»
παράλληλα με μια ξενοδοχειακή εγκατάσταση προς εξυπηρέτηση τους. Τα εν λόγω «τουριστικά χωριά» δεν επιτρέπονται να
κτιστούν σε έκταση μικρότερη των 150 στρεμμάτων και σε περίπτωση κατά την οποία
ξεπερνούν τα 800 στρέμματα (;) πρέπει να χωροθετούνται εντός των Περιοχών Οργανωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης ( ΠΟΤΑ).
Ανάλογα με τον εκάστοτε συντελεστή δόμησης, το τμήμα των τουριστικών χωριών που
μπορούν να πωληθούν κυμαίνεται από 30% έως 60% με το υπόλοιπο να ενοικιάζεται.
Ταυτόχρονα, όμως, νομικές διατάξεις,
ρυθμιστικές της τουριστικής ανάπτυξης της χώρας παρουσιάζονται να είναι
αντίθετες με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Πιο συγκεκριμένα,
ρύθμιση του νόμου 4179/2013 προνοεί ότι « κτήρια των τουριστικών καταλυμάτων σε οργανωμένους
υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, καθώς και σε σύνθετα τουριστικά
καταλύματα τοποθετούνται σε
απόσταση πενήντα (50) μέτρων τουλάχιστον από τη γραμμή αιγιαλού…»
ενώ οι « τουριστικές
επιπλωμένες κατοικίες εντός σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, οι μη
αμιγώς τουριστικές εγκαταστάσεις εντός ΠΟΤΑ και οι κατοικίες εντός οργανωμένων
υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων, ύψους μέχρι και 7,50 μέτρα, τοποθετούνται
σε απόσταση τριάντα (30)
μέτρων τουλάχιστον από τη γραμμή αιγιαλού » ( άρθρο 5.3
του νόμου 4179/2013). Σύμφωνα με την
νομολογία του ΣτΕ η απόσταση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 100 μέτρα…
Οι νομικές ρυθμίσεις των τουριστικών χωριών
πλαισιώνονται από τους νόμους 3894/2010 και 3986/2011. Βάσει αυτών προβλέπονται τα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων ή Στρατηγικών Επενδύσεων (γνωστά ως ΕΣΧΑΔΑ ή ΕΣΧΑΣΕ).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ΕΣΧΑΔΑ , που εγκρίθηκε προ μηνών
με Προεδρικό Διάταγμα, αφορά την περιοχή της Κασσσιόπης
στην Κέρκυρα. Προβλέπεται, στην έκταση των 447 στρεμμάτων,
να κτιστούν 36.000τ.μ., από τα οποία έως και 7.280 θα είναι η κύρια
ξενοδοχειακή εγκατάσταση και το υπόλοιπο των 29.100 θα αφορά κατοικίες και βοηθητικές
εγκαταστάσεις. Και πάλι ορίζεται πως οι
εν λόγω κατοικίες θα έχουν ελάχιστη απόσταση από τον αιγιαλό τα 30 μέτρα.
Παράλληλα με τα ζητήματα, τα οποία
ανακύπτουν από τα «τουριστικά χωριά» και τους όρους
των εγκρινομένων ΕΣΧΑΔΑ ανησυχία έχει προκληθεί με το νομοσχέδιο του
Υπουργείου Οικονομικών για τον αιγιαλό (Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία
αιγιαλού και παραλίας). Ειδικότερα, το νομοσχέδιο του
υπουργείου Οικονομικών προβλέπει την παραχώρηση, μέσω διαγωνισμού, της απλής
χρήσης του αιγιαλού και της κοινόχρηστης παραλίας για την εξυπηρέτηση λουομένων
( αναψυκτήριο, ξαπλώστρες ). Επίσης, στο σχέδιο νόμου δεν
υπάρχει απαγόρευση παραχώρησης έκτασης μεγαλύτερης των 500 τ.μ., ενθαρρύνοντας
με αυτόν τον τρόπο τη διασταλτική ερμηνεία του νόμου από τους άμεσα
ενδιαφερομένους ( έστω και αν για την περίπτωση περιοχής πέραν των
500 μέτρων εκδίδεται απόφαση από τον ίδιο τον Υπουργό), καθώς επίσης
δεν καθίσταται υποχρεωτική η δημιουργία ελευθέρων ζωνών 100 μέτρων.
Επιπροσθέτως, υπάρχει
πρόβλεψη για επιχωμάτωση (μπάζωμα) του θαλάσσιου χώρου από ιδιωτικές
επιχειρήσεις που ασκούν, σε γειτονική με τον αιγιαλό έκταση,
επιχειρηματική δραστηριότητα. Απαραίτητη, δε, προϋπόθεση είναι η συγκεκριμένη
επένδυση ( θέρετρα πολυτελείας) να έχει ενταχθεί στο
θεσμικό πλαίσιο των Στρατηγικών Επενδύσεων ή να διαθέτει εγκεκριμένο χωροταξικό
σχέδιο (ΕΣΧΑΔΑ ή ΕΣΧΑΣΕ). Οι υπερπολυτελείς κατοικίες
θεωρούνται από τον νομοθέτη και την πολιτική ηγεσία της χώρας στρατηγική επένδυση…
Παράλληλα, υπάρχει απλή αναφορά περί
ύπαρξης «όρων χρήσης που να διασφαλίζουν την
πρόσβαση του κοινού, ύστερα από αιτιολογημένη στάθμιση των συμφερόντων που
εξυπηρετούνται ή βλάπτονται». Δεν προβλέπεται ρητή ρύθμιση, η οποία να διασφαλίζει την
υποχρέωση ελεύθερης και απρόσκοπτης πρόσβασης του κοινού στον αιγιαλό ενώ δεν
περιέχεται απαγόρευση αποκλειστικής παραχώρησης του αιγιαλού και την παραλίας.
Τέλος, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η
πρόνοια του σχεδίου νόμου αναφορικά με την
νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος,
στην παραλία και στον αιγιαλό. Κριτήριο για τις εν λόγω κατασκευές
θα είναι να εξυπηρετούν ερευνητικούς, κοινωφελείς, δημόσιους και
επιχειρηματικούς σκοπούς καθώς επίσης η παραχώρηση που λαμβάνει χώρα να είναι
απαραίτητη για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Η συμπερίληψη των
επιχειρηματικών σκοπών μαζί με τους κοινωφελείς, δημόσιους και
ερευνητικούς γίνεται για να «καθαγιαστεί» το επιχειρηματικό κέρδος εις
βάρος του φυσικού τοπίου της πατρίδας μας αποδίδοντας του την ίδια σημασία με
σκοπούς που στόχο έχουν την υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος ( ερευνητικούς,
κοινωφελείς ). Σημειώνεται πως το ίδιο συμβαίνει με την παραχώρηση «…της χρήσης νησίδων, υφάλων, σκοπέλων
και αβαθών θαλάσσιων εκτάσεων και του συνεχόµενου αιγιαλού και της
παραλίας…» ( άρθρο 13) εφόσον γίνεται για την εξυπηρέτηση σκοπών «γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών,
ναυταθλητικών, τουριστικών και εν γένει επιχειρηµατικών , εθνικής άµυνας και
ασφάλειας και περιβαλλοντικής έρευνας ». Η επιχειρηματική
δραστηριότητα τοποθετείται, εντελώς, αθώα μεταξύ της εθνικής άμυνας, ασφάλειας
και περιβαλλοντικής έρευνας μειώνοντας τις αντιστάσεις οποιουδήποτε, ο οποίος
θα είχε αντιρρήσεις.
Η συγκεκριμένη διάταξη περί νομιμοποίησης
αυθαίρετων κτισμάτων σε συνδυασμό με την χρήση της κοινόχρηστης παραλίας και
του αιγιαλού και την επιχωμάτωση θαλάσσιου χώρου από ιδιώτες θα οδηγήσει σε
αλλοίωση, στην καλύτερη περίπτωση, πολλών φυσικών τοπίων της χώρας μας με τη
μόνιμη και νόμιμη, πλέον, επέκταση πάσης φύσεως κατασκευών για την εξυπηρέτηση
των τουριστών, οι ανάγκες των οποίων φαίνεται υπερτερούν της ανάγκης των
γηγενών Ελλήνων να απολαμβάνουν, ανεμπόδιστα, το περιβάλλον της πατρίδας τους.
Η υποθετική εφαρμογή της συγκεκριμένης ρύθμισης θα ακυρώσει την
προσπάθεια του Υπουργείου Περιβάλλοντος για κατεδάφιση των αυθαίρετων
κτισμάτων, προσπάθεια η οποία κατέγραψε περί τις τρεις χιλιάδες περιπτώσεις
αυθαίρετων σε αιγιαλό σε ολόκληρη την ελλαδική επικράτεια. Η συντήρηση του
φυσικού τοπίου και κάθε τι, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής
μας ταυτότητας, αποτελεί υποχρέωση μιας παράταξης που έχει, θεωρητικά, την
έννοια του Έθνους, στον πυρήνα της ιδεολογίας της…
Σημειώνεται, επίσης, ότι οι συγκεκριμένες
ρυθμίσεις αφορούν ένα μεταβατικό στάδιο διότι εντός του 2015 θα λάβει χώρα μια
νέα συζήτηση για τον αιγιαλό. Για ποιο λόγο, τότε, όλη αυτή η σπουδή; Μήπως για
να υπάρχει έτοιμο νομικό πλαίσιο ( κατά πολύ χειρότερο από το σημερινό)
πάνω στο οποίο θα ξεκινήσει ο νέος διάλογος επηρεάζοντας ή προδικάζοντας σε
σημαντικό βαθμό το αποτέλεσμα της συζήτησης αυτής; Παράλληλα, αναφορικά με τα προαναφερθέντα «τουριστικά χωριά» δεν έχει τεκμηριωθεί η
ανάγκη κατασκευή τους από την στιγμή κατά την οποία οι απούλητες εξοχικές κατοικίες υπολογίζονται σε
55.000. Για ποιον λόγο θα δεσμευτούν πολύτιμες εκτάσεις της πατρίδας
μας όταν αυτές θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν προς αύξηση της γεωργικής
παραγωγής; Και πάλι οι ανάγκες των τουριστών υπερτερούν των αναγκών των
Ελλήνων…
Καταληκτικά
Σχόλια
Κατά τη διάρκεια της πρώτης οκταετίας
διακυβέρνησης του ο Κ. Καραμανλής εισήγαγε το νόμο
της αντιπαροχής. Νόμος, ο οποίος ενδυνάμωσε
την παράνομη δοσοληψία δημοσίου-πολίτη και απετέλεσε τη νόμιμη οδό καταστροφής όχι μόνο του φυσικού
περιβάλλοντος αλλά και της αστικής αρχιτεκτονικής με την κατεδάφιση
εκατοντάδων νεοκλασικών κτιρίων των Αθηνών και όχι μόνο. Άναρχη, ακαλαίσθητη
τουριστική, και όχι μόνο, δόμηση και συγκέντρωση του πληθυσμού στην Αθήνα
οι συνέπειες του κακού…
Απότοκο της εν λόγω πολιτικής και της
παντελούς έλλειψης διάθεσης η χώρα να πάψει να ταυτίζεται με το
τρίπτυχο «tzatziki, moussaka, syrtaki» και έχοντας ως άλλοθι
την οικονομική κρίση είναι οι προαναφερθείσες διατάξεις. Είναι πιο εύκολο για την πολιτική ηγεσία του τόπου να γεμίζει τη χώρα με
πισίνες και bar παρά να θέσει τις βάσεις μιας μικρής, έστω,
βιομηχανικής παραγωγής για να απορροφηθεί, μόνιμα, ένα τμήμα των Ελλήνων
ανέργων. Η φραγκολεβαντίνικη νοοτροπία της παροχής υπηρεσιών έλκει
την ηγεσία της χώρας… Κατηγορούν τον Τσίπρα ότι θέλει να μετατρέψει την Ελλάδα
σε Κούβα του Κάστρο και προτείνουν ως
εναλλακτική λύση την Κούβα του Μπατίστα…
Στην συζήτηση για τα οικονομικά οφέλη
από τον τουρισμό θα πρέπει να συνυπολογιστούν σημαντικές επιπτώσεις,
περιβαλλοντικές και άλλες, σε μια σειρά θεμάτων: αλλοίωση φυσικών τοπίων
μέσω της ανεξέλεγκτης τουριστικής δόμησης, αφαίρεση πολύτιμης αγροτικής
γης απαραίτητης για την επίτευξη αυτάρκειας σε βασικά είδη διατροφής,
επιδείνωση αποθεμάτων νερού και δυσχερής διαχείριση αποβλήτων στα νησιά και
σειρά άλλων ζητημάτων. Το ελληνικό φυσικό περιβάλλον αποτελεί την γενέθλια γη
των Ελλήνων. Δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο διαχείρισης σύμφωνα με τις
ανάγκες αλλοδαπών τουριστών αλλά μόνο των Ελλήνων, οι οποίοι άλλωστε ζουν
σε αυτό και θυσιάστηκαν για αυτό…
