Όταν τα κανόνια σώπασαν για να παίξουν μπάλα οι εχθροί

Χριστούγεννα 1914, πριν από 100 περίπου χρόνια. Μία μπάλα, όχι κανονιού, πέφτει στην νεκρή ζώνη του Δυτικού Μετώπου και το παιχνίδι που θα μείνει στην ιστορία αρχίζει

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

Κωστής Χριστοδούλου

news247 

    Υπάρχουν αγώνες, σαν τον τελικό του μουντιάλ που κέρδισαν πριν από λίγες εβδομάδες οι Γερμανοί που όλοι θυμούνται τα τι και τα πως και που ανεβάζουν το ηθικό μίας ολόκληρης χώρας είτε αγαπάει το ποδόσφαιρο είτε όχι. Και υπάρχουν αγώνες που κανείς δεν θυμάται το σκορ ούτε τους πρωταγωνιστές και περνούν στην ιστορία καθώς μπορούν να αποδείξουν ότι η ελπίδα για μία καλύτερη ζωή ξεπερνάει οδηγίες στρατηγών και ακόμη και τον φόβο απέναντι στον εχθρό.   

Ο λόγος φυσικά για την ανακωχή των Χριστουγέννων του 1914 στο Δυτικό Μέτωπο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και τον ποδοσφαιρικό αγώνα που έπαιξαν οι στρατιώτες των συμμάχων απέναντι σε Γερμανούς.  Εάν δεν υπήρχαν κάποιες ελάχιστες φωτογραφίες που δείχνουν μαζί Βρετανούς και Γερμανούς στρατιώτες καθώς και οι επιστολές που έστειλαν κάποιοι από τους πρωταγωνιστές σε δικούς τους ανθρώπους για να διηγηθούν το συμβάν η ιστορία θα θεωρούταν ως τελείως φανταστική. 

    Πως μπορεί άλλωστε αυτοί που μήνες τώρα αλληλοσκοτώνονταν στα χαρακώματα να παραβλέψουν διαταγές ανωτέρων και να βρίσκονται στην νεκρή ζώνη ανταλλάσσοντας, αντικείμενα, εμπειρίες ακόμη και να πάρουν απόφαση να αγωνιστούν ως αντίπαλοι αλλά σε ένα παιχνίδι. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

    Κανείς πόλεμος δεν προδίδει την ημερομηνία λήξης του όταν ξεκινάει. Έτσι και ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος έδειχνε ότι θα διαρκέσει μόνο μερικούς μήνες όμως τελικά αποδείχθηκε ότι οι αρχικές εκτιμήσεις δεν είχαν καμία βάση. Οι Βρετανοί που μπήκαν στον πόλεμο στις 4 Αυγούστου βλέποντας τους Γερμανούς να προελαύνουν, έστειλαν στο μέτωπο περίπου 1 εκατομμύριο ανδρες, μεταξύ των οποίων και 2.000 επαγγελματίες ποδοσφαιριστές. Ο καιρός περνούσε στα χαρακώματα, ο καιρός βάραινε και οι παλιές επαγγελματικές ιδιότητες ξεχνιόταν μπροστά στα νέα καθήκοντα και θέσεις που είχε δημιουργήσει ο πόλεμος. Ο Δεκέμβριος είχε μπει για τα καλά και στο περίφημο Δυτικό Μέτωπο μία έκταση που εκτείνονταν από την Βόρεια Θάλασσα έως τα σύνορα της Γαλλίας με την Ελβετία είχε σκεπαστεί από πυκνό χιόνι.  

  Την παραμονή των Χριστουγέννων οι Βρετανοί προς μεγάλη του έκπληξη άκουσαν τους Γερμανούς να ψέλνουν την Άγια Νύχτα (Stille Nacht) για να ακολουθήσουν και αυτοί στην συνέχεια (Silent Night). Στην αρχή οι σύμμαχοι νόμισαν ότι πρόκειται για κάποιου είδους παγίδα των Γερμανών, πολύ περισσότερο όταν είδαν τους αντιπάλους τους να στολίζουν χριστουγεννιάτικα δέντρα με άδειες κονσέρβες.

    Στις 24 Δεκεμβρίου 1914, ο υποδεκανέας Κούλσον, του Βρετανικού στρατού, είχε γράψει στο ημερολόγιο του: "Τις πρώτες πρωϊνές ώρες βρισκόμουν στο χαράκωμα. Ήταν νύχτα όταν ξαφνικά οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να τοποθετούν στολισμένα χριστουγεννιάτικα δέντρα και ένας εξ αυτών να τραγουδά την Άγια Νύχτα. Βγήκαν αυθόρμητα από το ανάχωμα και άρχισαν να περπατούν. Αρχίσαμε να τραγουδάμε τα κάλαντα και μία μεγάλη μάζα από εμάς βγήκε να τους συναντήσει στη νεκρή ζώνη”.

    Αυτό ήταν, το φιτίλι του πολέμου είχε σβήσει έστω και για λίγο έστω σε ένα μικρό σημείο. Οι αρχικοί δισταγμοί ξεπεράστηκαν και οι άνδρες από τις δύο πλευρές ανέβαιναν από τα χαρακώματα στην νεκρή ζώνη και αντάλλασσαν ότι είχε ο καθένας, λες και γνώριζαν ότι πρόκειται για μία ιστορική στιγμή που δεν θα επαναληφθεί ποτέ ξανά στον πόλεμο. Οι Γερμανοί πρόσφεραν στους Εγγλέζους λουκάνικα και αυτοί με την σειρά τους τους έδωσαν σοκολάτες. Τσιγάρα και εφημερίδες άλλαζαν χέρια. Δεν ήταν όμως μόνο αυτά. Κουμπιά από τις στολές γίνονταν αναμνηστικά που ανταλλάσσονταν ως δώρα όπως επιβάλλει το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ακόμη και εργαλεία δόθηκαν από την μία στην άλλη πλευρά ώστε να διορθωθούν ζημίες που είχαν δημιουργηθεί στα χαρακώματα του προ ολίγου εχθρού. Στην συνεννόηση βοήθησε ότι αρκετοί Γερμανοί γνώριζαν αγγλικά καθώς πριν ξεσπάσει ο πόλεμος είχαν εργαστεί στην Μεγάλη Βρετανία. 

   Μέσα σε λίγη ώρα στο μεγαλύτερο μέρος του Δυτικού Μετώπου οι εχθροπραξίες είχαν σταματήσει και είχαν δώσει την θέση τους σε ειρηνικές δραστηριότητες. Ανάμεσα σε αυτές και σε δεκάδες ποδοσφαιρικούς αγώνες που έστηναν κυρίως οι Εγγλέζοι με αυτοσχέδιες μπάλες. Οπως αναφέρει στην μαρτυρία του ο Άγγλος στρατιώτης του Δυτικού Μετώπου, Μπέρτι Φέλσταντ, ο οποίος έως το τέλος της ζωής του θυμόταν λεπτομερώς εκείνη την ημέρα: “Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματα τους. Αφήσαμε και εμείς τα όπλα και συναντήσαμε τον εχθρό. Απ’ όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας. Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες”. Μία από αυτές τις πάσες κύλησε προς την μεριά των Γερμανών και επέστρεψε με την πρόταση για έναν αγώνα μεταξύ στρατιωτών και από τις δύο πλευρές.   

Στον αγώνα αυτό, χωρίς κανόνες, σύμφωνα με μαρτυρίες μπορεί να συμμετείχαν και πενήντα άνδρες από κάθε πλευρά και όπως θυμούνται ήταν περισσότερο μία κλοτσοπατινάδα με τις βαριές μπότες μέσα στο αφράτο χιόνι παρά ένας αγώνας επιπέδου.

    Έπαιξα γιατί μου αρέσει το ποδόσφαιρο. Δεν ξέρω πόσο κράτησε ίσως μία ώρα και κανείς δεν κρατούσε σκορ. Το παιχνίδι τελείωσε όταν ο ταγματάρχης βγήκε από το ανάχωμα φωνάζοντας: "Σκοτώστε τους Ούνους, μην κάνετε φιλίες με αυτούς", δήλωνε αρκετά χρόνια αργότερα ο Ουαλός Μπέρτι Φελστάντ, που πέθανε σε ηλικία 106 ετών το 2001 και ήταν ένας από τους επιζήσαντες του πολέμου. Αυτό ήταν η ιστορική αυτή στιγμή δεν επαναλήφθηκε ποτέ ξανά μέχρι το τέλος του A' Παγκοσμίου Πολέμου. 

    Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η Γερμανοί φέρεται να νίκησαν τον αγώνα με 3-2, όμως όπως ανέφεραν κάποιοι από τους πρωταγωνιστές κανείς δεν παρακολουθούσε την εξέλιξη του σκορ καθώς το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να ζήσουν την στιγμή τους μετά από μήνες στα χαρακώματα.

100 χρόνια μετά... 

    H πόλη Υπρ, στο Βέλγιο, όπου φημολογείται ότι έλαβε χώρα αυτός ο μοναδικός αγώνας, αναμένεται να μετατραπεί στο σκηνικό όπου θα αναβιώσουν οι μνήμες με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων τα προσεχή Χριστούγεννα. Πρωτοβουλίες έχουν αναπτύξει τόσο η UEFA όσο και η Βρετανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία ενώ προσωπικό ενδιαφέρον έχει δείξει και ο πρίγκιπας του βρετανικού θρόνου, Χάρυ.

    Συγκεκριμένα την περασμένη άνοιξη ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας και οι υπεύθυνοι της Πρέμιερ Λιγκ ανακοίνωσαν ότι θα χρηματοδοτήσουν την κατασκευή ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου στη βελγική πόλη Υπρ. Τα έργα θα έχουν ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο με στόχο να είναι έτοιμο στην 100ή επέτειο της ιστορικής κατάπαυσης του πυρός για να φιλοξενήσει νέους από ομάδες όλης της Ευρώπης που θα πάρουν μέρος σε ένα διεθνές τουρνουά. “Αυτό το νέο γήπεδο ποδοσφαίρου αποτελεί μια φανταστική ευκαιρία για να διατηρήσουμε τα μηνύματα ειρήνης και κατανόησης που συνδέονται με τη συμφωνία των Χριστουγέννων του 1914”, λέει βρετανός αξιωματούχος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας. “Μας επιτρέπει να προσφέρουμε στους νέους αθλητικές εγκαταστάσεις υψηλής ποιότητας και να συνδυάζουμε την ιστορία των όσων συνέβησαν στην Υπρ με την εκπαίδευσή τους”. Η κατασκευή του γηπέδου, συν συνεργασία με την τοπική ποδοσφαιρική ομάδα KVK Βέστοκ, υπολογίζεται ότι θα κοστίσει περίπου μισό εκατομμύριο ευρώ. 

    Η βρετανική κυβέρνηση σκοπεύει να μεταφέρει στην περιοχή όπου γίνονταν οι μάχες χιλιάδες μαθητές, ενώ στα σχολεία έχει ήδη αρχίσει μεγάλη συζήτηση για τα αίτια που οδήγησαν στο ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πάντως, ο υπουργός αρμόδιος για τις εκδηλώσεις Αντριου Μάρισον πιστεύει ότι το ποδόσφαιρο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση Γερμανών και Βρετανών στρατιωτών το 1914 και γι' αυτό η αναπαράσταση “εκείνου του αγώνα θα κάνει τους σημερινούς νέους να ταυτισθούν με όσα έγιναν τότε”. Οι εκδηλώσεις για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο θα αρχίσουν το προσεχές διάστημα και θα διαρκέσουν σε πολλές χώρες έως το 2018, θα κρατήσουν δηλαδή τόσα χρόνια όσο και ο πόλεμος.

    Τις δικές της εκδηλώσεις όμως ετοιμάζει και η UEFA με τον Πλατινί να δηλώνει: “Αυτή η τελετή μνήμης αποτίει φόρο τιμής στους στρατιώτες που, πριν από έναν αιώνα, εξέφρασαν την ανθρωπιά τους μέσα από τον κοινό αυτό αγώνα ποδοσφαίρου, ανοίγοντας έτσι ένα σημαντικό κεφάλαιο στην κατασκευή της ευρωπαϊκής ενότητας και αποτελώντας παράδειγμα για τη σημερινή νεολαία να τους ακολουθήσει. "