Αποστολή «Harling»

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

Γρηγόριος Δημ. Νούσιας – Αεροπόρος.

    Βρέθηκα ομοτράπεζος, αρκετές φορές, πριν αρκετά χρόνια, με τον Θέμη Μαρίνο. Οι αφηγήσεις του, με μετριοφροσύνη και περισσή απλότητα, προκαλούν θαυμασμό και δέος. «Από το αεροπλάνο μου πρώτος θα έπεφτε ο Κρις. Άνοιξε την καταπακτή και κάθισε με τα πόδια κρεμασμένα  στο κενό, περιμένοντας να ανάψει το πράσινο φως και να του δοθεί από τον συνοδό η εντολή ‘‘φύγε’’. Οι υπόλοιποι καθίσαμε στη σειρά, πίσω του, εγώ τρίτος. Η θέα της φεγγαρόλουστης ορεινής υπαίθρου ήταν καταπληκτική, με τους φοβερούς κοφτερούς βράχους, τα φαράγγια που έκοβαν την ανάσα, τα ατέλειωτα δάση . . . Σε κάποια στροφή διέκρινα στο λιμάνι του Βόλου δύο μεγάλα πλοία να φλέγονται. Και έρχεται η στιγμή που ο πιλότος μάς διευκρινίζει ότι επιστρέφουμε στη βάση λόγω καυσίμων. Δεν υπήρχαν πουθενά στο έδαφος φωτιές = σημεία υποδοχής. . .»

    Αλλά, ας πάρομε τα πράγματα με τη σειρά.

    Στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής, οι μεγάλοι αντίπαλοι ετοιμάζονται για το τελικό χτύπημα. Η προέλαση του Ρόμελ πρέπει να ανακοπεί. Οι Συμμαχικές Δυνάμεις με αρχιστράτηγο τον Αλεξάντερ και υπαρχηγό τον Μοντγκόμερυ σχεδιάζουν γενική επίθεση στο Ελ Αλαμέιν, δυτικά της Αλεξάνδρειας, από ξηρά, θάλασσα και αέρα. Στα πλαίσια της γιγαντιαίας προετοιμασίας περιλαμβάνεται και η ανακοπή του εφοδιασμού του Africa Corp. Πώς; Με την ανατίναξη μιάς γέφυρας της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης Πειραιά. Και να, η επιχείρηση σχεδιάζεται. Αποστολή Harling. Κάϊρο, 25 Σεπτεμβρίου 1942.

    Στη Διαταγή Επιχειρήσεων αναφερόταν, ότι οι σαμποτέρ ‘‘Βρετανοί, προσωπικό της Κοινοπολιτείας και άλλοι’’ θα έπεφταν με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας, όπου θα τους υποδεχόταν κάποιος Αλέκος Σεφεριάδης και ο Ζέρβας, με τους αντάρτες τους. Τίποτε δεν αναφερόταν περί Βελουχιώτη και ΕΛΑΣ. Το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής προφανώς είχε ελλιπείς και σε κάποια έκταση εσφαλμένες πληροφορίες όσον αφορά στο νεοσύστατο αντάρτικο στην ηπειρωτική Ελλάδα. Πληροφορίες που έπαιρνε από τον ‘‘Προμηθέα’’, που είχαν οργανώσει οι Άγγλοι, με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Ευριπίδη Μπακιρτζή και στη συνέχεια τους αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, Κουτσογιαννόπουλο, Μπαρδόπουλο και Καλιμπασιέρη.

    Η ομάδα των Άγγλων σαμποτέρ θα ήταν δωδεκαμελής, με αρχηγό τον 35χρονο Συνταγματάρχη Έντυ Μάγιερς, υπαρχηγό τον 24χρονο Κρις Γούντχάουζ με άπταιστα αρχαία και νέα Ελληνικά . . . και τον Θέμη Μαρίνο. Ναι, είναι ο Έλληνας Αξιωματικός πυροβολικού του Αλβανικού μετώπου. Μετά την κατάρρευση διέφυγε στην Κρήτη και εκείθεν στην Αίγυπτο, όπου κατετάγη στην Ιη ελληνική Ταξιαρχία του Παυσανία Κατσώτα, από την οποία πολύ γρήγορα αποσπάστηκε στο Βρετανικό Κέντρο Ειδικής Εκπαιδεύσεως. Ο Μαρίνος, λοιπόν, έμελε να είναι ο πρώτος Έλληνας που θα έπεφτε με αλεξίπτωτο στην υπόδουλη Ελλάδα, με στολή, βέβαια, και γαλόνια Άγγλου Αξιωματικού.

    Η ομάδα χωρίστηκε σε τρία ανεξάρτητα επιχειρησιακά κλιμάκια, με τα αναγκαία μέσα, υλικά και μερικές εκατοντάδες λίρες, και με ξεχωριστά αεροσκάφη. Τα δύο κλιμάκια θα τα υποδεχόταν ο Σεφεριάδης, στη Γκιώνα, με φωτιές σε σχήμα σταυρού, και το τρίτο θα έπεφτε στην περιοχή του Ζέρβα, στο Περδικάκι, πρώην  Σκαρέτσι, του Βάλτου, το οποίο στην αποκρυπτογράφηση του ‘‘Προμηθέα’’ διαβάστηκε ως Πέρα Κάζη. Η αποστολή είχε αποτύχει πριν επιχειρηθεί η εκτέλεσή της! Από το Σακαρέτσι, παρεμπιπτόντως, κατήγετο ο αρχαιότερος γνωστός προγονός μου, ο Καπετάν Γιώργος, ο Αρματωλός της Λάμαρης – Ζαλόγγου.

    Ο Έντυ Μάγιερς δίνει τις τελευταίες οδηγίες και η ομάδα επιβιβάζεται σε τρία Λιμπερέϊτορς, που απογειώνονται με ολιγόλεπτο διαχωρισμό, το λυκόφως της 28ης Σεπτεμβρίου 1942. Και να οι σαμποτέρ στα 9000 πόδια, σιωπηλοί, με χίλιες σκέψεις ο καθένας, στο ραντεβού με την Ιστορία. Και μπρός τους, το άγνωστο παιχνιδίζει με το συγκεκριμένο, η θυσία με την αυτοσυντήρηση, η βεβαιότητα με το ενδεχόμενο.  Σύγχυση συναισθημάτων, καταιγισμός αισθημάτων. Όλα στο βωμό τού καθήκοντος, του χρέους και της ελευθερίας. Και στο βάθος η ομορφιά της αποστολής. Μεσάνυχτα, πλέον, και τα αεροσκάφη, πάνω από τα υποτιθέμενα σημεία, σε στροφές διαρκείας. Οι πιλότοι προσπαθούν να εντοπίσουν τα ακριβή σημεία. Οι φωτιές είναι πολλές. Αλλά, φωτιές διάσπαρτες, φωτιές τσοπαναραίων! Πουθενά σημεία υποδοχής. Και τα αεροσκάφη επιστρέφουν στη βάση τους, στο αεροδρόμιο Φαγίντ της Αιγύπτου, μετά από 10ωρη πτήση, για να επαναλάβουν την αποστολή την επομένη, 30 Σεπτεμβρίου 1942. Δύο από τα α/φη θα πραγματοποιήσουν, τελικά, τις ρίψεις, τόσο των υλικών όσο και των σαμποτέρ. Από το τρίτο θα ριφθούν μόνο τα μεταλλικά βαρέλια με τα υλικά. Οι σαμποτέρ της τρίτης ομάδας έπρεπε να περιμένουν μέχρι την επόμενη πανσέληνο.  Για δεύτερη φορά επέστρεφαν στη βάση τους.

    Οι δύο ομάδες, του Έντυ Μάγιερς και του Κρις Γουντχάουζ, βρίσκονται πλέον προσγειωμένες, διάσπαρτες σε αρκετά χιλιόμετρα στην περιοχή της Γκιώνας. Αγώνας για την επιβίωση. Αγώνας για την ανασύσταση. Αγώνας για την περισυλλογή των υλικών. Οι τσοπάνηδες της περιοχής θα οδηγήσουν την πρώτη ομάδα σε κάποια ανταρτική ομάδα των έξι ατόμων. Ο επικεφαλής Καραλίβανος είχε τόσα μπιχλιμπίδια επάνω του που έμοιαζε με χριστουγεννιάτικο δέντρο, θα γράψει ο Έντυ. Ο Σεφεριάδης δεν θα  εμφανιστεί. Είχε συλληφθεί από τους Ιταλούς. Τη  δεύτερη ομάδα θα περισυλλέξει κάποιος Αντρέας Μήταλας που είχε ανάψει τις φωτιές για άλλον λόγο, περιμένοντας ρίψη εφοδίων για την ομάδα Ψαρού-Τσιγάντε. Και εκεί που, ακόμη, όλα είναι θολά και αβέβαια θα εμφανιστεί και κάποιος για να σκοτώσει, με εντολή του Άρη, τους ‘‘Γερμανούς’’ που έπεσαν στη Γκιώνα και παρίσταναν τους Άγγλους. Τέτοια! Ακόμη, στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής δεν γνωρίζουν τίποτε για τις ανταρτικές ομάδες του Βελουχιώτη. Όταν δε σε λίγες μέρες θα αρχίσει η επικοινωνία και με αυτόν, «είναι φανερό ότι θέλει να αποφύγει κάθε επαφή με τους Βρετανούς», και ότι, «οι κομμουνιστές τότε δεν ήθελαν τη συνεργασία ανταρτών τους σε επιχειρήσεις Βρετανών», θα γράψουν στα απομνημονεύματα τους οι Έντυ και Κρις, αντίστοιχα. Και ο Ζέρβας είναι αρκετά χιλιόμετρα μακριά, περιμένοντας την πτώση των αλεξιπτωτιστών στο Βάλτο. Αλλά αντί αυτών θα εμφανιστεί ο Κρίς, ο οποίος με εντολή του Έντυ  θα προσπαθήσει να φέρει τον Ζέρβα, με όσους περισσότερους αντάρτες, στη Στρώμνη.  Ναι, οι δύο ομάδες είχαν καταφέρει να σμίξουν, στις 6 Οκτωβρίου, και ‘‘κατέλυσαν’’ στην περίφημη Σπηλιά της Στρώμνης. 

    Και η τρίτη ομάδα, με αρχηγό, αυτή τη φορά, τον Θέμη Μαρίνο, ετοιμάζεται, αγωνιά,  προσδοκά. Και φθάνουμε έτσι στα μεσάνυχτα της 27ης Οκτωβρίου. Ξανά πανσέληνος. Οι τέσσερις τελευταίοι σαμποτέρ θα προσγειωθούν σε σημείο όπου υπήρχαν αναμμένες φωτιές, που είχε ανάψει ο Δημήτριος Δημητρίου (Νικηφόρος) του ΕΛΑΣ, όπως ο ίδιος γράφει στο βιβλίο του, προσδοκώντας συμμαχικές ρίψεις, γενικώς, έστω και χρυσίου! Ο οποίος Νικηφόρος θα τους οδηγήσει στο λημέρι του Βελουχιώτη. «Ποιόν προορισμό τους, Νικηφόρε. Μήπως ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει; Κατάσκοποι είναι, πράκτορες που ήρθαν να δουλέψουν εναντίον μας. Θα γκρεμίσουν και κάνα γιοφύρι . . . αλλά προπαντός ήρθαν να μας διαιρέσουν, να μας βάλουν να σκοτωθούμε μεταξύ μας, για να μας ζέψουν πάλι στο ζυγό τους», θα παρατηρήσει με αηδία ο Βελουχιώτης, ο οποίος, μετά από πολλές διαβουλεύσεις και διαβεβαιώσεις συγκατατέθηκε να αναχωρήσει για τη Στρώμνη η ομάδα του Μαρίνου, για να συνδεθεί με τις άλλες, στις 13 Νοεμβρίου. Στις διηγήσεις του ο Θέμης, με πνιγμένη τη φωνή, θα θυμηθεί και ένα χαστούκι που του έριξε ο Αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ! Εν τω μεταξύ, η 8η Βρετανική στρατιά δεν έχει χρόνο για χάσιμο, και θα εξαπολύσει την επίθεση εναντίον του Ρόμελ. Ήταν η 23η Οκτωβρίου 1942, 22:00 ώρα. Οι Γερμανοί στο Αφρικανικό μέτωπο εφοδιάζονται κανονικά, και μέσω της ηπειρωτικής Ελλάδος. Κυρίως μέσω της Ιταλίας. Τι θα γίνει τελικά; Θα εμποδιστεί ο ανεφοδιασμός του Africa Korp; Πάντως, ο Ρόμελ άρχισε να υποχωρεί. Η μάχη του Ελ Αλαμέιν, στην οποία συμμετείχε και η 1η Ελληνική Ταξιαρχία, θα λήξει με νίκη των συμμάχων, στις 5 Νοεμβρίου.

    Είναι πρωί της 14ης Νοεμβρίου 1942. Ο Ζέρβας ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του Κρις, μετά διήμερη πορεία, εισέρχεται στην Ευρυτανία, στην περιοχή ευθύνης του ΕΛΑΣ και απευθύνει στον Άρη ‘‘αδελφικό χαιρετισμό’’ και πρόσκληση να συναντηθούν στο χωριό Βίνιανη. Ναι, εκεί έγινε η πρώτη ιστορική συνάντηση του Ζέρβα και του Βελουχιώτη. Εκεί, τότε, ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ συμφώνησαν να συνεργαστούν σε κοινή εθνική αποστολή. Είχε επιλεγεί από τους σαμποτέρ η γέφυρα του Γοργοποτάμου, έναντι αυτής του Ασωπού και της Παπαδιάς. Το σχέδιο, του Μάγιερς. Το γενικό πρόσταγμα θα είχε ο Ζέρβας. Διακόσιοι, περίπου, οι αντάρτες, οι περισσότεροι του ΕΛΑΣ. Ο Άρης ζητάει συνεχώς αναβολή για το εγχείρημα. Η σχετική έγκριση  από την Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ, καθυστερεί. Όπως θα παραδεχθεί ο ίδιος, και στο σημείο αυτό δείχνει μεγάλη διορατικότητα, εάν τότε, στην αρχή του αντάρτικου, γινόταν η συμμαχική επιχείρηση με τις δυνάμεις του Ζέρβα μόνον, ο ΕΛΑΣ δεν θα μπορούσε να υπολογίζει στην υλική βοήθεια των Συμμάχων, ούτε στην ηθική υποστήριξη του κόσμου για απελευθερωτικό αγώνα.

    Ώρα μηδέν για την επίθεση κατά της Ιταλικής φρουράς ορίστηκε η 23η ώρα. Ένα λεπτό πριν θα περάσει η τελευταία αμαξοστοιχία. Οι κόκκινες φωτοβολίδες, ένδειξη ότι εξουδετερώθηκε η φρουρά της γέφυρας, βόρειος και νότιος τομέας,  έπεσαν στην ώρα τους. Οι αγγλικές ομάδες ανατινάξεων όρμησαν και έζωσαν τους πυλώνες με εκρηκτικά. Όλοι πρόλαβαν να καλυφθούν. Ομοβροντίες απανωτές. Η γέφυρα Γοργοποτάμου γκρεμίζεται. Σείστηκε η κοιλάδα. Έλαμψε η περιοχή. Μεσουράνησε η εθνική ομοψυχία. Ναι, ήταν το κορυφαίο αντιστασιακό γεγονός στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Ήταν δύο και μισή, ξημερώματα της 26ης Νοεμβρίου 1942. Και μια πράσινη φωτοβολίδα έδινε το σήμα της αποχώρησης. Ένα σύνθημα που, αλλοίμονο, έμοιαζε να μας λέει . . . ‘‘Και τώρα βγάλτε τα μάτια σας μεταξύ σας’’!

    Κι εμείς . . . δέεεεν θα χασομερήσουμε! Και να ο Πρώτος Γύρος! Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ ήθελε όλη την πίτα της εθνικής αντίστασης δική του. Αρχίζει, την επομένη κιόλας, την εξολόθρευση των υπόλοιπων αντιστασιακών οργανώσεων. Θα σωθεί μόνον ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα. Και να ο Δεύτερος Γύρος! Είναι, κυρίως, τα Δεκεμβριανά του .44 στην Αθήνα, και οι αθλιότητες του ανθέλληνα, αιμοσταγούς και αποκηρυγμένου από το ΚΚΕ, Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια) με τις σφαγές νοικοκυραίων και φιλήσυχων πολιτών, στην Πελοπόννησο και την Ήπειρο, και μάλιστα μετά την απελευθέρωση της Χώρας από τη ναζιστική κατοχή. Και να ο Τρίτος Γύρος! Οι αθλιότητες των Ζαχαριάδη-Βαφειάδη, 1946-49 (Λιτόχωρο, Καρπενήσι, Μέτσοβο, Φλώρινα – Μουργκάνα, Γράμμος, Βίτσι), κοινώς, συμμοριτοπόλεμος για τους μεν, εμφύλιος για τους δε! Τι απέμεινε; «Ευτυχώς ηττηθήκαμε, σύντροφοι»!

    Οι ιδεολογίες, θα γράψει ο αντί-μαρξιστής Ιονέσκο, δεν προσέφεραν παρά προσχήματα στη βία, στη βία που πάντα υπερβαίνει το σκοπό της. Και συμπληρώνει, οι επαναστάσεις που έγιναν στο όνομα της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, δήθεν για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, κατέληξαν σε τυραννία και κόλαση. Αλλά και, οι ξεπεσμένες ιδεολογίες είναι πραγματικά εκείνες που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή, λέει κάποιος δικός μας. Βέβαια, ο Μαρξ (τι μυαλό κ’ αυτός) θα βαφτίσει τη βία, μαμή της Ιστορίας! Κατά λέξη είπε, η βία είναι η μαμή κάθε παλαιάς κοινωνίας που κυοφορεί κάτι καινούργιο. Ξεφύγαμε!

    Αντί επιλόγου.

     Προσπερνάω την εύλογη απορία όλων μας . . . και τι προσέφερε η καθυστερημένη ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στη συμμαχική υπόθεση, στο μέτωπο της Αφρικής! Στους πανηγυρικούς, ακούγονται διάφορες υπερβολές! Αλλά ‘‘πειράζομαι’’ να διερωτηθώ . . . Αλήθεια, ποιά επέτειο γιορτάζουμε σήμερα, 25 Νοεμβρίου; Μήπως, και χωρίς να το καταλαβαίνουμε, τιμούμε την έναρξη του επταετούς αλληλοσπαραγμού μας, 1943-49; Πάντως, και ο υποφαινόμενος, με κάποια άλλη ιδιότητα, έχει συμμετάσχει κάποτε ως ομιλητής στις εορταστικές εκδηλώσεις, εκεί στον Γοργοπόταμο!

Θέμη Μαρίνο, η Ιστορία σε τιμά!

Γρηγόριος Δημ. Νούσιας – Αεροπόρος.       Νοέμβριος, 2017.

Υ.Γ. Η φωτογραφία τραβήχτηκε μετά την επιχείρηση της ανατίναξης. Ο Ζέρβας, αγέρωχος, σέρνει το χορό, και ο Βελουχιώτης, σαν φτωχός συγγενής, κοιτάζει με υποψία, με το σατανικό του μυαλό . . . τι να κρύβεται άραγε πίσω από το φακό! Έχει πάντως τη στήριξη του συντρόφου του Χουλιάρα (τρίτος). ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ, Ζέρβας και Βελουχιώτης, θα συναντηθούν άλλη μία φορά, ‘‘ειρηνικά’’, στο Γιοφύρι της Πλάκας για την ομώνυμη συμφωνία, που ποτέ δεν τηρήθηκε. Θα έχουν, αλλοίμονο, πλείστες όσες άλλες  εμφυλιοσπαρακτικές συγκρούσεις. Στο τέλος, θα συναντηθούν στα . . .‘‘Γουναράδικα’’!