Διάσημος πολιτικός κρατούμενος της ιστορίας
και των θρύλων της Γαλλίας, που
αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για συγγραφείς, όπως ο Βολτέρος
και ο Αλέξανδρος Δουμάς.
Δεν γνωρίζουμε το όνομα του, αλλά ιστορικές
πηγές αναφέρουν ότι το πρόσωπό του ήταν
μονίμως καλυμμένο με μία μάσκα από μαύρο βελούδο, την οποία ο θρύλος τη μετέτρεψε σε σιδερένια. Έτσι,
ο άνθρωπος αυτός έμεινε στην ιστορία ως ο «άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείον», όπως αρχικά
μεταφράστηκε στα ελληνικά το γαλλικό «L’ homme au masque de fer».
Ο άνθρωπος με το σιδηρούν προσωπείον
φυλακίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες πριν από το 1681
στις φυλακές του Πινιερόλ (σημερινό
Πινερόλο της βορειοδυτικής Ιταλίας). Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1698 μεταφέρθηκε στις φυλακές της Βαστίλης στο Παρίσι, όπου και πέθανε στις 19 Νοεμβρίου του
1703, επί βασιλείας του Λουδοβίκου
του 14ου. Τάφηκε την επόμενη ημέρα στο νεκροταφείο του Αγίου Παύλου και
καταγράφηκε στα αρχεία της ενορίας αυτής ως «Μαρσιολί (Marchioly), ετών 45».
Η άγνωστη ταυτότητά του προκάλεσε μία σειρά
από υποθέσεις. Το 1711 ταυτίστηκε με
τον άγγλο ευγενή Ρίτσαρντ Κρόμγουελ,
γιο του Όλιβερ Κρόμγουελ, το 1745 με τον κόμη
Λουδοβίκο του Βερμαντουά, εξώγαμο τέκνο του Λουδοβίκου του 14ου και της μετρέσας του Λουίζ ντε λα Βαλιέρ και το 1883 με τον Μολιέρο,
που δήθεν φυλακίστηκε εξαιτίας
του «Ταρτούφου».
Το 1771 ο
Βολτέρος υποστήριξε ότι ο άνθρωπος με
το σιδηρούν προσωπείον ήταν ο εξόριστος δίδυμος αδελφός του Λουδοβίκου του 14ου. Την
εκδοχή αυτή υιοθέτησε ο Αλέξανδρος Δουμάς
πατήρ στο μυθιστόρημά του «Ο Υποκόμης της Βραζελόνης: Δέκα χρόνια μετά», τελευταίο
μέρος της επικής τριλογίας του «Οι
Τρεις Σωματοφύλακες», που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το 1844.
Η ιστορία του ανθρώπου με το σιδηρούν
προσωπείον κέντρισε από πολύ νωρίς και το ενδιαφέρον των ανθρώπων του
κινηματογράφου. Το 1909 παρουσιάστηκε
για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη και πιο πρόσφατα σε μια πανάκριβη χολιγουντιανή
παραγωγή, με πρωταγωνιστές τους Λεονάρντο ντι
Κάπριο, Ζεράρ Ντεπαρντιέ και Τζέρεμι Άιρονς («Ο άνθρωπος με τη σιδερένια μάσκα», 1998).
