Γράφει ο ΜΙΧΑΗΛ ΚΟΥΒΑΤΣΟΣ Υποστράτηγος
ε.α.
«Η Εξουσία διαταράσσει, ενίοτε, την πνευματική και ηθική ισορροπία του
φορέα της, καλλιεργώντας, λίγο ή πολύ, το αυταρχικό του ένστικτο».
ΠΛΑΤΩΝ
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
α. Το «Επεισόδιο του Πετριτσίου», όπως έχει
καταγραφεί με τον τίτλο αυτόν στην Νεωτέρα Ελληνική
Ιστορία, συνέβη την 18 Οκτ.
1925, στην ΚΕΡΚΙΝΗ (ΜΠΕΛΕΣ), επί Δικτατορίας
στην Ελλάδα του Στρατηγού Θ. Παγκάλου (1925-26) και κόστισε στην Ελλάδα την
καταβολή σημαντικής οικονομικής αποζημίωσης στη Βουλγαρία, 50 εκατομ. χρυσών φράγκων για τις προκληθείσες
ζημίες από την εισβολή τμημάτων του Ελληνικού Στρατού στη Βουλγαρία, κατόπιν
αποφάσεως της Κ.τ.Ε. (Κοινωνίας των Εθνών), στην οποία προσέφυγε
η Βουλγαρία με καταγγελία της εις βάρος της Ελλάδας για απροκάλυπτη επίθεση
εναντίον της.
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
α. Την 18-10-1925, έλαβε χώραν συνοριακό επεισόδιο εις την
Διάβαση «Δεμίρ Καπού» του όρους Κερκίνη (Μπέλες), όπου
τα δύο συνοριακά Φυλάκια (Ελληνικό και Βουλγαρικό) ευρίσκονται
πλησιέστατα και χωρίζονται υπό κοινού συρματοπλέγματος. Την ημέρα εκείνη, όπως
και πολλές άλλες ημέρες, Βούλγαροι και Έλληνες στρατιώτες, συνέπαιζαν χαρτιά («πρέφαν»). Ανεφύει,
όμως, διαφορά μεταξύ των (στο βιβλίο «Στρατιωτική Γεωγραφία» 1957, ΤΟΜΟΣ Γ’, στη σελίδα 160,
αναγράφεται ότι «οι Έλληνες δεν ετήρουν
τους κανόνες του παιχνιδιού»). Οι Βούλγαροι εθύμωσαν και σπεύσαντες εις
το Φυλάκιόν των, έλαβαν σύνθεση μάχης και πυροβόλησαν εκ μικράς αποστάσεως (40 μέτρων) τους Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι
κατελήφθησασν εξ απήνης, φονεύσαντες δύο εξ αυτών (Ελλήνων
στρατιωτικών). Οι Έλληνες στρατιώτες απάντησαν στα πυρά των Βουλγάρων
και εφόνευσαν τρεις εξ αυτών (Βουλγάρους
στρατιώτες). Οι τάφοι Ελλήνων και Βουλγάρων στρατιωτών, ευρίσκονται
(έκτοτε) έναντι αλλήλων εις την
θέση εκείνη (προς σωφρονισμό) των μεταγενεστέρων
φρουρών των δύο Φυλακίων.
β. Ο Διοικητής
του Λόχου Προκαλύψεως, Λοχαγός (ΠΖ) Χρ.
Βασιλειάδης από την έδρα του (Άνω Πορόια), έσπευσε στο χώρο συμπλοκής για να αποκαταστήσει την
τάξη. Καίτοι όμως, κρατούσε ράβδο με λευκό μανδήλι, οι
Βούλγαροι τον επυροβόλησαν και τον εφόνευσαν. Η πατρίδα του έστησε
μαρμάρινο τάφο εις την πλατεία του χωριού Άνω Πορόια.
3. Οι Αντιδράσεις του Θεοδώρου
Παγκάλου (Δικτάτορα της Ελλάδας).
α. Το γεγονός
αναφέρθηκε ιεραρχικώς και έλαβε γνώση ο τότε Κυβερνήτης (δικτάτορας) Στρατηγός Θ. Πάγκαλος.
(1) Η
Ελλάδα εζήτησε αποζημίωση και αίτηση συγγνώμης από την Βουλγαρία για τα
συμβάντα.
(2) Η
Βουλγαρία προσέφυγε στην Κ.τ.Ε. (Κοινωνία των Εθνών).
β. Ο Θ.
Πάγκαλος δεν ανέμενε την απόφαση της Κ.τ.Ε. βάσει πορίσματος σχηματισμού μικτής
ανακριτικής Επιτροπής (Βουλγάρων και Ελλήνων).
γ. Η Κ.τ.Ε. (Βρεταννοί
και Ιταλοί) υποστήριξαν τους Βουλγάρους.
4. Ο Ελληνικός Στρατός εισβάλλει στη
Βουλγαρία
α. Ο Θ. Πάγκαλος αρνήθηκε διακανονισμό, μεγέθυνε το πρόβλημα και φαντάστηκε,
ότι ήταν η χρυσή ευκαιρία για επίδειξη πατριωτισμού και λεονταρισμού προς
αύξηση του κύρους του. Διέταξε τον Διοικητή του Γ’ ΣΣ να εισβάλλει στη Βουλγαρία και να
καταλάβει το Πετρίτσι - Κέντρο δράσης των Κομιτατζήδων.
β. Η VI Μ.Π. κινήθηκε, αμέσως, δια δύο Συνταγμάτων
(ΠΖ) (του 19ου και του 21ου) εκ Σερρών και κατέλαβε τα Βουλγαρικά χωριά:
Πετρίτσι, Λεβάνοβο και Πέτσοβο) χωρίς αντίσταση των Βουλγάρων και κατευθύνετο προς
Κρέσνα - Τζουμαγιά.
γ. Η απόφαση της Κ.τ.Ε.
Η
Κ.τ.Ε. αποφάσισε εις βάρος της Ελλάδας και δικαίωσε
τη Βουλγαρία.
Οι
Ελληνικές Δυνάμεις, μετά 15νθήμερον, εγκατέλειψαν το Βουλγαρικό έδαφος.
Η Ελλάδα υπεχρεώθη στην πληρωμή
αποζημιώσεως 50 εκ. χρυσών φράγκων στη Βουλγαρία, για τις επενεχθείσες ζημιές.
Η Βουλγαρία υποχρεώθηκε να αποζημιώσει την
οικογένεια του φονευθέντος Έλληνα Αξιωματικού (Λοχαγού Χρ. Βασιλειάδη).
5. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
α. Η Ελλάδα
πλήρωσε το ποσό των 50 εκ. χρυσών φράγκων στη Βουλγαρία, ως αποζημίωση.
β. Το κύρος του
Θ. Πάγκαλου ετρώθη ανεπανόρθωτα.
γ. Οι
Βούλγαροι, εκ του ποσού των 50 εκ.
χρυσών δραχμών, κατασκεύασαν μέγα
κτήριον Γυμνασίου στο Πετρίτσι, το οποίον (ειρωνικώς) αποκαλούν «Παγκαλώφ» και ηλεκτροφώτισαν τα
πτωχά χωριά της περιοχής Πετριτσίου.
γ. Στην Ελλάδα,
έδειξαν ικανοποίηση οι περισσότεροι Έλληνες (Ελληνικό φιλότιμο) και ένα μέρος των
χρημάτων της καταβληθείσης αποζημιώσεως στους Βουλγάρους, συγκεντρώθηκε από
εισφορές Ελλήνων πολιτών - ακόμη και Μαθητές Γυμνασίου προσέφεραν, σπάζοντες
τους κουμπαράδες των.
