Για να γνωρίζουμε, τουλάχιστον, από
πού πήρε το όνομα η λεωφόρος "Στρατηγού Καλλάρη".
«Εύγε παιδί μου, έκανες το καθήκον σου».
Η φράση του στρατηγού Καλλάρη πάνω από
το πτώμα του παιδιού του, που το έστειλε άρρωστο στην πρώτη γραμμή. Έχασε και
άλλον γιο στη Μ. Ασία...
Ο αξιωματικός Κωνσταντίνος Καλλάρης αφιέρωσε τη ζωή, αλλά και την οικογένειά του στην Ελλάδα. Ο Στρατηγός έχασε ένα γιο στο μέτωπο της Ηπείρου και άλλον ένα στην Μικρά Ασία. Ο Κωνσταντίνος Καλλάρης γεννήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1858 στην Αθήνα. Το 1880, σε ηλικία 22 ετών, κατετάγη στον ελληνικό στρατό ως Ανθυπασπιστής στο Μηχανικό, αφού αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων. Πέντε χρόνια αργότερα παντρεύτηκε την αγαπημένη του Νικολίνα Τόμπρου, με την οποία απέκτησε 7 παιδιά. Η πρώτη μεγάλη απώλεια ήρθε το 1900, όταν η μικρή του κόρη αρρώστησε και πέθανε. Η παιδική θνησιμότητα ήταν συνηθισμένη. Μέχρι το 1912, ο Καλλάρης είχε σκαρφαλώσει στα ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα. Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων, ο Καλλάρης ανέλαβε Διοικητής της δεύτερης μεραρχίας. Σημείωνε τη μία επιτυχία μετά την άλλη και μπήκε με τον απελευθερωτικό στρατό στη Θεσσαλονίκη. Ο Καλλάρης έγινε ο πρώτος διοικητής της πόλης.
Ο αξιωματικός Κωνσταντίνος Καλλάρης αφιέρωσε τη ζωή, αλλά και την οικογένειά του στην Ελλάδα. Ο Στρατηγός έχασε ένα γιο στο μέτωπο της Ηπείρου και άλλον ένα στην Μικρά Ασία. Ο Κωνσταντίνος Καλλάρης γεννήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1858 στην Αθήνα. Το 1880, σε ηλικία 22 ετών, κατετάγη στον ελληνικό στρατό ως Ανθυπασπιστής στο Μηχανικό, αφού αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων. Πέντε χρόνια αργότερα παντρεύτηκε την αγαπημένη του Νικολίνα Τόμπρου, με την οποία απέκτησε 7 παιδιά. Η πρώτη μεγάλη απώλεια ήρθε το 1900, όταν η μικρή του κόρη αρρώστησε και πέθανε. Η παιδική θνησιμότητα ήταν συνηθισμένη. Μέχρι το 1912, ο Καλλάρης είχε σκαρφαλώσει στα ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα. Με την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων, ο Καλλάρης ανέλαβε Διοικητής της δεύτερης μεραρχίας. Σημείωνε τη μία επιτυχία μετά την άλλη και μπήκε με τον απελευθερωτικό στρατό στη Θεσσαλονίκη. Ο Καλλάρης έγινε ο πρώτος διοικητής της πόλης.
Ο
τραγικός θάνατος του Σπύρου Καλλάρη
Μετά το θρίαμβο στη Θεσσαλονίκη, σειρά είχε η απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Ο γιος του Καλλάρη, ο Σπύρος, είχε μόλις αποφοιτήσει από τη Σχολή Ευελπίδων και ανυπομονούσε να πολεμήσει. Όπως περιγράφουν οι συμπολεμιστές του ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Σε μία επίθεση σε ένα ύψωμα, ο Σπύρος τραυματίστηκε και μετά από λίγες μέρες, αρρώστησε. Την παραμονή της μάχης της Μανωλιάσας, ο Σπύρος ζήτησε απ' τον γιατρό να τον αφήσει να πολεμήσει. Ο γιατρός αρνήθηκε, γιατί θεωρούσε ότι δεν θα άντεχε ο οργανισμός του τόση πίεση. Ο ανθυπολοχαγός Καλλάρης δεν το βαλε κάτω.
Σηκώθηκε, φόρεσε τη στολή του και με δυσκολία τον κρατούσαν να μη φύγει. Τελικά φώναξαν τον πατέρα του, του οποίου η εντολή ήταν νόμος για τον ανθυπολοχαγό. Ο Στρατηγός Καλλάρης άκουσε προσεκτικά τις συμβουλές του γιατρού και του είπε: «Γιατρέ σας παρακαλώ να τον αφήσετε. Αν αισθάνεται τον εαυτό του καλά, πρέπει να πάει». «Μα είναι ασθενής», αντέκρουσε ο γιατρός, αλλά πατέρας και γιος είχαν πάρει την απόφασή τους.
Ο Σπύρος πολέμησε και έπεσε στη μάχη της 7ης Δεκεμβρίου του 1912. Το βράδυ, αφού μάζεψαν τους νεκρούς και του τραυματίες απ' το πεδίο μάχης, ένας στρατιώτης πλησίασε τον γιατρό και του ψιθύρισε ότι ο ανθυπολοχαγός Καλλάρης ήταν νεκρός.
Το άψυχο σώμα του μεταφέρθηκε δίπλα απ' τη σκηνή του πατέρα του, αλλά ο γιατρός δίσταζε να μεταφέρει τα τραγικά νέα. Συζήτησε με τους αξιωματικούς, οι οποίοι τον συμβούλευσαν να μην το αποκαλύψει. Η μάχη της επόμενης μέρα θα ήταν δύσκολη και ο Στρατηγός έπρεπε να παραμείνει συγκεντρωμένος. Ο νεκρός όμως έπρεπε να ταφεί και ο γιατρός δεν μπορούσε να καθυστερήσει άλλο. Το επόμενο πρωί, ενημέρωσε τον Στρατηγό για το θάνατο του γιου του. Ο Καλλάρης μπήκε στη σκηνή και στάθηκε αλύγιστος μπροστά στη σωρό του γιου του.
Δημοσίευμα της εποχής, περιέγραψε τη σκηνή:
«Έμεινεν όρθιος εως ένα τέταρτον, πότε χαιδεύων τα μαλλιά του παιδιού και άλλοτε τα χείλη. Μια στιγμή θωπεύων τα παγωμένα χέρια του είπε: «παιδί μου, πώς επάγωσαν τα χεράκια του». Και έπειτα: «Εύγε Πίπη μου, έκαμες το καθήκον σου». Όταν βγήκε από τη σκηνή, το πρόσωπό του ήταν χλωμό, αλλά ανέκφραστο. Στράφηκε προς τους αξιωματικούς και είπε: «Κύριοι, επί των ίππων!» Ο Καλλάρης, όπως έγραψαν οι πολεμικοί ανταποκριτές, «πολέμησε όλη μέρα σαν Στρατηγός και το βράδυ, θρήνησε σαν πατέρας».
Μετά το θρίαμβο στη Θεσσαλονίκη, σειρά είχε η απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Ο γιος του Καλλάρη, ο Σπύρος, είχε μόλις αποφοιτήσει από τη Σχολή Ευελπίδων και ανυπομονούσε να πολεμήσει. Όπως περιγράφουν οι συμπολεμιστές του ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Σε μία επίθεση σε ένα ύψωμα, ο Σπύρος τραυματίστηκε και μετά από λίγες μέρες, αρρώστησε. Την παραμονή της μάχης της Μανωλιάσας, ο Σπύρος ζήτησε απ' τον γιατρό να τον αφήσει να πολεμήσει. Ο γιατρός αρνήθηκε, γιατί θεωρούσε ότι δεν θα άντεχε ο οργανισμός του τόση πίεση. Ο ανθυπολοχαγός Καλλάρης δεν το βαλε κάτω.
Σηκώθηκε, φόρεσε τη στολή του και με δυσκολία τον κρατούσαν να μη φύγει. Τελικά φώναξαν τον πατέρα του, του οποίου η εντολή ήταν νόμος για τον ανθυπολοχαγό. Ο Στρατηγός Καλλάρης άκουσε προσεκτικά τις συμβουλές του γιατρού και του είπε: «Γιατρέ σας παρακαλώ να τον αφήσετε. Αν αισθάνεται τον εαυτό του καλά, πρέπει να πάει». «Μα είναι ασθενής», αντέκρουσε ο γιατρός, αλλά πατέρας και γιος είχαν πάρει την απόφασή τους.
Ο Σπύρος πολέμησε και έπεσε στη μάχη της 7ης Δεκεμβρίου του 1912. Το βράδυ, αφού μάζεψαν τους νεκρούς και του τραυματίες απ' το πεδίο μάχης, ένας στρατιώτης πλησίασε τον γιατρό και του ψιθύρισε ότι ο ανθυπολοχαγός Καλλάρης ήταν νεκρός.
Το άψυχο σώμα του μεταφέρθηκε δίπλα απ' τη σκηνή του πατέρα του, αλλά ο γιατρός δίσταζε να μεταφέρει τα τραγικά νέα. Συζήτησε με τους αξιωματικούς, οι οποίοι τον συμβούλευσαν να μην το αποκαλύψει. Η μάχη της επόμενης μέρα θα ήταν δύσκολη και ο Στρατηγός έπρεπε να παραμείνει συγκεντρωμένος. Ο νεκρός όμως έπρεπε να ταφεί και ο γιατρός δεν μπορούσε να καθυστερήσει άλλο. Το επόμενο πρωί, ενημέρωσε τον Στρατηγό για το θάνατο του γιου του. Ο Καλλάρης μπήκε στη σκηνή και στάθηκε αλύγιστος μπροστά στη σωρό του γιου του.
Δημοσίευμα της εποχής, περιέγραψε τη σκηνή:
«Έμεινεν όρθιος εως ένα τέταρτον, πότε χαιδεύων τα μαλλιά του παιδιού και άλλοτε τα χείλη. Μια στιγμή θωπεύων τα παγωμένα χέρια του είπε: «παιδί μου, πώς επάγωσαν τα χεράκια του». Και έπειτα: «Εύγε Πίπη μου, έκαμες το καθήκον σου». Όταν βγήκε από τη σκηνή, το πρόσωπό του ήταν χλωμό, αλλά ανέκφραστο. Στράφηκε προς τους αξιωματικούς και είπε: «Κύριοι, επί των ίππων!» Ο Καλλάρης, όπως έγραψαν οι πολεμικοί ανταποκριτές, «πολέμησε όλη μέρα σαν Στρατηγός και το βράδυ, θρήνησε σαν πατέρας».
Το
τελευταίο χτύπημα, ο θάνατος του Άγγελου
Η αξία του Καλλάρη αναγνωρίστηκε και η μια προαγωγή, διαδέχτηκε την άλλη. Συμμετείχε και στους δεύτερους βαλκανικούς πολέμους, όπου τραυματίστηκε στη μάχη της Κρέσνας. Επέζησε και συνέχισε την καριέρα του. Το 1914 έγινε διοικητής του Α' Σώματος Στρατού και το 1916, υπουργός Στρατιωτικών στην Κυβέρνηση Ζαΐμη. Όταν εκδηλώθηκε το κίνημα της Θεσσαλονίκης το 1916, ο Καλλάρης απέφυγε να αναμιχθεί στις διαμάχες, αν και υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπέρ της Αντάντ. Ωστόσο, πίστευε ότι σε περιόδους κρίσης, η χώρα έπρεπε να μείνει ενωμένη και δεν ήθελε να εντείνει την ταράχη. Το 1918, αφού απορρίφθηκε το αίτημά του να πολεμήσει στο μέτωπο, ο Καλλάρης αποστρατεύτηκε.
Την στρατιωτική παράδοση της οικογένειας συνέχισε ο δευτερότοκος γιος του Καλλάρη, Άγγελος, που συμμετείχε στη Μικρασιατική εκστρατεία του 1922.
Από τα «βάθη της Ανατολής» έγραψε μία τρυφερή αφιέρωση σε καρτ-ποστάλ που έστειλε στην μικρότερη αδελφή του, Χρυσηίδα:
«Μπεμπεκάκι τι γίνεσαι;
Μόλις έλαβα γράμμα της μαμάς από 23 τρέχοντος.
Μεγάλη ταχύτης εις το ταχυδρομείο.
Είμαι καλά και ελπίζω και εσείς το ίδιο.
Κάθομαι έξω από την σκηνή μου στη σκιά και γράφω, ακούω το κελάιδισμα μιας μικρής καρδερίνας που έπιασα προχθές και την έχω σε ένα πρόχειρο κλουβί.
Να μπορούσες να την είχες εκεί φαντάζομαι πόσο θα σου άρεσε.
Αλλά πού να έλθει από τα βάθη της Ανατολής στην Ευρώπη που ζείτε εσείς.
Η αξία του Καλλάρη αναγνωρίστηκε και η μια προαγωγή, διαδέχτηκε την άλλη. Συμμετείχε και στους δεύτερους βαλκανικούς πολέμους, όπου τραυματίστηκε στη μάχη της Κρέσνας. Επέζησε και συνέχισε την καριέρα του. Το 1914 έγινε διοικητής του Α' Σώματος Στρατού και το 1916, υπουργός Στρατιωτικών στην Κυβέρνηση Ζαΐμη. Όταν εκδηλώθηκε το κίνημα της Θεσσαλονίκης το 1916, ο Καλλάρης απέφυγε να αναμιχθεί στις διαμάχες, αν και υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπέρ της Αντάντ. Ωστόσο, πίστευε ότι σε περιόδους κρίσης, η χώρα έπρεπε να μείνει ενωμένη και δεν ήθελε να εντείνει την ταράχη. Το 1918, αφού απορρίφθηκε το αίτημά του να πολεμήσει στο μέτωπο, ο Καλλάρης αποστρατεύτηκε.
Την στρατιωτική παράδοση της οικογένειας συνέχισε ο δευτερότοκος γιος του Καλλάρη, Άγγελος, που συμμετείχε στη Μικρασιατική εκστρατεία του 1922.
Από τα «βάθη της Ανατολής» έγραψε μία τρυφερή αφιέρωση σε καρτ-ποστάλ που έστειλε στην μικρότερη αδελφή του, Χρυσηίδα:
«Μπεμπεκάκι τι γίνεσαι;
Μόλις έλαβα γράμμα της μαμάς από 23 τρέχοντος.
Μεγάλη ταχύτης εις το ταχυδρομείο.
Είμαι καλά και ελπίζω και εσείς το ίδιο.
Κάθομαι έξω από την σκηνή μου στη σκιά και γράφω, ακούω το κελάιδισμα μιας μικρής καρδερίνας που έπιασα προχθές και την έχω σε ένα πρόχειρο κλουβί.
Να μπορούσες να την είχες εκεί φαντάζομαι πόσο θα σου άρεσε.
Αλλά πού να έλθει από τα βάθη της Ανατολής στην Ευρώπη που ζείτε εσείς.
Φιλιά σε όλους, Άγγελος»
Ο Άγγελος πέθανε στις 20 Αυγούστου του 1922, στη μάχη της Ουσάκ. Σκοτώθηκε, κάθως κάλυπτε την οπισθοχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων με πυροβόλα. Τα ίχνη του χάθηκαν και για πολλές μέρες πίστευαν ότι είχε αιχμαλωτιστεί. Δυστυχώς, ο Καλλάρης δεν μπόρεσε να βρεθεί κοντά στο Άγγελο, όπως είχε συμβεί με τον Σπύρο. Η οικογένεια έπρεπε να περιμένει νέα του για μέρες, χωρίς να ξέρει αν ζούσε ή αν πέθανε. Τελικά βρέθηκε το πτώμα του και ενημερώθηκε η οικογένειά του στην Αθήνα. Οι εφημερίδες αναφέρθηκαν με σεβασμό στον νεαρό πεσόντα και τον ηρωικό πατέρα του. Ο Κωνσταντίνος Καλλάρης συνέχισε την προσφορά του στην πατρίδα, αλλά στράφηκε προς τον κοινωνικό τομέα. Τον ενδιέφερε η εκπαίδευση των νέων και έκανε προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό και την χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών κέντρων. Πέθανε το 1940 και το έργο του συνέχισαν οι δύο κόρες του, Αγγελική και Χρυσηίδα. Σήμερα πολλοί δρόμοι στην Αττική φέρουν το όνομά του αν και ελάχιστοι γνωρίζουν την προσφορά και την ιστορία ενός ανώτατου αξιωματικού, που δεν έκρυψε τα παιδιά του στα μετόπισθεν.
Ενός ηγέτη που «τη μέρα πολέμησε σαν στρατηγός και το βράδυ θρήνησε σαν πατέρας».
Ο Άγγελος πέθανε στις 20 Αυγούστου του 1922, στη μάχη της Ουσάκ. Σκοτώθηκε, κάθως κάλυπτε την οπισθοχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων με πυροβόλα. Τα ίχνη του χάθηκαν και για πολλές μέρες πίστευαν ότι είχε αιχμαλωτιστεί. Δυστυχώς, ο Καλλάρης δεν μπόρεσε να βρεθεί κοντά στο Άγγελο, όπως είχε συμβεί με τον Σπύρο. Η οικογένεια έπρεπε να περιμένει νέα του για μέρες, χωρίς να ξέρει αν ζούσε ή αν πέθανε. Τελικά βρέθηκε το πτώμα του και ενημερώθηκε η οικογένειά του στην Αθήνα. Οι εφημερίδες αναφέρθηκαν με σεβασμό στον νεαρό πεσόντα και τον ηρωικό πατέρα του. Ο Κωνσταντίνος Καλλάρης συνέχισε την προσφορά του στην πατρίδα, αλλά στράφηκε προς τον κοινωνικό τομέα. Τον ενδιέφερε η εκπαίδευση των νέων και έκανε προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό και την χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών κέντρων. Πέθανε το 1940 και το έργο του συνέχισαν οι δύο κόρες του, Αγγελική και Χρυσηίδα. Σήμερα πολλοί δρόμοι στην Αττική φέρουν το όνομά του αν και ελάχιστοι γνωρίζουν την προσφορά και την ιστορία ενός ανώτατου αξιωματικού, που δεν έκρυψε τα παιδιά του στα μετόπισθεν.
Ενός ηγέτη που «τη μέρα πολέμησε σαν στρατηγός και το βράδυ θρήνησε σαν πατέρας».
Αντλήθηκαν πληροφορίες από το «Αρχείο
Καλλάρη».
