Στις 28 Ιουνίου του 1914, ο Αρχιδούκας Φερδινάνδος, ο διάδοχος του θρόνου
της Αυτοκρατορίας της Αυστρο-Ουγγαρίας, επισκέφτηκε το Σαράγιεβο με τη σύζυγό
του, Σόφι. Τον περίμεναν πέντε Σέρβοι εθνικιστές που σκόπευαν να τον δολοφονήσουν όταν θα
τους δινόταν η ευκαιρία. Ο λόγος για την εχθρότητα των Σέρβων ήταν η επιθυμία τους να ενωθεί η Βοσνία – Ερζεγοβίνη με
το νέο σέρβικο κράτος, αντί με την αυτοκρατορία της Αυστρο-ουγγαρίας στην οποία
ανήκαν.
Οι
απόπειρες δολοφονίας
Η πρώτη επίθεση εναντίον
του Αρχιδούκα πραγματοποιήθηκε όταν ο Σέρβος εθνικιστής, Νεντζέλκο Καμπρίνοβιτς, πέταξε
μία χειροβομβίδα η οποία χτύπησε στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου και έπεσε μέσα
στον κόσμο. Αντί για τον στόχο του, ο Καμπρίνοβιτς τραυμάτισε
έναν αστυνομικό και μερικούς περαστικούς. Το αυτοκίνητο συνέχισε την πορεία του
και τη δολοφονία ανέλαβε ο δεύτερος εκτελεστής, ο 19χρονος Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Είχε στα χέρια του μια χειροβομβίδα, αλλά δεν
μπόρεσε καν να πλησιάσει το αμάξι, γιατί τον εμπόδιζε ο κόσμος που είχε
συγκεντρωθεί για να καλωσορίσει τον Αρχιδούκα.
Απογοητευμένος, εγκατέλειψε την προσπάθεια και
περπάτησε μέχρι την καφετέρια του Μόριζτ Σίλερ για να φάει. Μερικά
λεπτά αργότερα, ο Πρίντσιπ παρακολουθούσε έκπληκτος. καθώς το
αυτοκίνητο του Αρχιδούκα σταμάτησε απότομα μπροστά στην καφετέρια. Ο οδηγός είχε πάρει μία λάθος στροφή και ο δρόμος κατέληγε σε αδιέξοδο.
Όμως, επειδή πάτησε πολύ ξαφνικά το φρένο έσβησε η μηχανή
του αυτοκινήτου και μέχρι να βάλει πάλι μπρος, ο Αρχιδούκας και η
σύζυγός του ήταν εγκλωβισμένοι στο στενό.
Ο Πρίντσιπ παράτησε το σάντουιτς που έτρωγε και
αρπάζοντας το πιστόλι του, βγήκε στο δρόμο. Πυροβόλησε
δύο φορές, από απόσταση 2 μέτρων και όντας καλός στο σημάδι, οι σφαίρες βρήκαν
το στόχο τους. Ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του ήταν
νεκροί.
Οι εκτελεστές ήταν προετοιμασμένοι για παν
ενδεχόμενο και αμέσως μετά τους πυροβολισμούς, ο Πρίντσιπ
γύρισε το όπλο προς το μέρος του για να αυτοκτονήσει. Δεν πρόλαβε γιατί έπεσε
πάνω του ένας περαστικός και τον κράτησε ακίνητο μέχρι να φτάσει η αστυνομία. Ο
πρώτος εκτελεστής, ο Καμπρίνοβιτς, κατάπιε ένα δηλητηριώδες χάπι και βούτηξε στον
ποταμό Μιλτζάκα για να πνιγεί. Για
κακή του τύχη, το χάπι είχε λήξει και το σημείο που βούτηξε είχε βάθος μόλις 10
εκατοστά. Η αστυνομία τον βρήκε και τον συνέλαβε, μαζί με τους
άλλους συνωμότες.
Ο
Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Δεν το ήξεραν τότε, αλλά η δολοφονία του
Αρχιδούκα έγινε η βασική αφορμή για την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου
Πολέμου. Η Αυστρο-Ουγγαρία
κήρυξε πόλεμο εναντίον της Σερβίας, με
το μέρος της οποίας πήγε και ο μακροχρόνιος σύμμαχός της, η Ρωσία. Ακολούθησαν το Βέλγιο, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία.
Η ταπεινωτική ήττα του Άξονα οδήγησε στα
δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου, στην άνθιση του γερμανικού εθνικισμού και
στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δολοφονία ενός
ανθρώπου, θα μπορούσε να πει κανείς, προκάλεσε το θάνατο σχεδόν 100
εκατομμυρίων άλλων. Η τραγική ειρωνεία είναι
ότι την 28η Ιουνίου ο Αρχιδούκας απέφυγε τον θάνατο δύο φορές. Ίσως
κανένα από τα τραγικά γεγονότα του 20ου αιώνα δεν θα είχε πραγματοποιηθεί, αν ο
οδηγός του αυτοκινήτου που μετέφερε το διάδοχο, δεν είχε στρίψει σε ένα λάθος
δρόμο. Ίσως…
