Α.
James Winnefeld, Jr
Επιμέλεια-Μετάφραση: Σεραφείμ Παπαποστόλου.
Αντιστράτηγος ε.α. Επίτιμος Επιτελάρχης
του Γ'ΣΣ/NRDC_GRC.-
Πρώην Διευθυντής Κέντρου Χειρισμού
Κρίσεων (ΚΕΧΕΙΚ) ΓΕΕΘΑ.
Ο αριθμός των εντάσεων στην κορεατική
χερσόνησο έχει αυξηθεί κατά πολύ αυτή την εβδομάδα. Οι εντάσεις αυτές αποτελούν
τη συνέχεια μιας ακόμη βορειο-κορεατικής δοκιμής πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς,
σε συνδυασμό με τις δημόσιες αποκαλύψεις ότι το καθεστώς του Kim Jong-un ενδέχεται και να κατέχει ένα
πυρηνικό όπλο σε μικρογραφία. Το μικρό βάρους του όπλου χρειάζεται για να
μπορεί αυτό να συνδυασθεί με τον φορέα του όπλου, που είναι ένα από τα
υπάρχοντα στη Β. Κορέα βαλλιστικά
βλήματα, και προκειμένου το βλήμα αυτό να φθάσει στο μέγιστο διηπειρωτικό
βεληνεκές του. Και αν οι Βορειοκορεάτες έχουν επίσης καταφέρει ταυτόχρονα να
επιλύσουν όλες εκείνες τις άλλες σημαντικές και καθόλου περιορισμένες
τεχνολογικές προκλήσεις, που συνδέονται με βιωσιμότητα των Διηπειρωτικών Βαλλιστικών Πυραύλων (ICBM) σε
τροχιά προς τον στόχο, τότε εκτιμούμε ότι αυτοί θα έχουν επιτύχει μια
εμβρυική επιχειρησιακή ικανότητα.
Γνωρίζαμε από καιρό ότι θα ερχόταν κάποτε η
στιγμή για αυτό. Όμως τώρα, που η ρητορική έχει φθάσει σε υψηλά επίπεδα, ίσως
πολλοί θα είναι αυτοί που θα βρεθούν να ανησυχούν και να σκέφτονται ότι ήδη
είμαστε στα πρόθυρα ενός πυρηνικού πολέμου. Αλλά, ακόμα κι αν η πιθανότητα για
έναν τέτοιο πόλεμο είναι μάλλον απομακρυσμένη, το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει
την ευκόλως κατανοητή περιέργεια του κοινού, δηλαδή για το πώς η αμερικανική
αλυσίδα της διοίκησης θα λειτουργήσει σε περίπτωση διαταγής για πυρηνική
προσβολή και κατά πόσο ή όχι υφίστανται οι επαρκείς εκείνοι έλεγχοι και οι
απαιτούμενες ισορροπίες για να αποτρέψουν ένα πιθανό καταστροφικό λάθος.
Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι στην
πραγματικότητα το ζήτημα αυτό είναι πολύ απλό:
Ο
Πρόεδρος διατάσσει την προσβολή. Στη συνέχεια η διαταγή «περνά» στον
Υπουργό Άμυνας και δίδεται «άμεσα» στο κατάλληλο Στρατηγό τεσσάρων αστέρων που είναι
ο Πολεμικός Διοικητής.
Η Ανωτάτη Στρατιωτική Ηγεσία των ΗΠΑ, που είναι
και οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων (ΓΕΕΘΑ,
ΓΕΣ, ΓΕΝ, ΓΕΑ),
συμμετέχει στη διαδικασία με την παροχή συμβουλών και την διαβίβαση εντολών,
αλλά δεν βρίσκεται ‘τεχνικά’ στην αλυσίδα της διοίκησης και η εντολή «περνάει»
από αυτούς.
Στην περίπτωση της προσβολής κατά της Βόρειας Κορέας με συμβατικές δυνάμεις, ο διοικητής της Ενιαίας Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοίκησης Ειρηνικού
των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι ο υπεύθυνος διοικητής της εκτέλεσης της
διαταγής.
Στην περίπτωση της πυρηνικής προσβολής κατά της Βόρειας Κορέας, ο διοικητής της Στρατηγικής Διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών,
που εδρεύει στην Αεροπορική Βάση Offutt Force Base στη Νεμπράσκα, πιθανότατα θα είναι ο υπεύθυνος διοικητής εκτέλεσης της διαταγής της προσβολής
με πυρηνικά.
Οι πυρηνικές δυνάμεις, που θα είναι στη
διάθεσή του Αμερικανού Προέδρου και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μια
τέτοια προσβολή, περιλαμβάνουν όλο το φάσμα των διαθεσίμων από τη χώρα αυτή πυρηνικών όπλων. Σε αυτά τα οπλικά
συστήματα περιλαμβάνονται τα υποβρύχια εκτόξευσης βαλλιστικών πυραύλων, οι χερσαίες
μονάδες διηπειρωτικών βλημάτων (ICBMs), τα βομβαρδιστικά που μεταφέρουν βόμβες
βαρύτητας ή κατευθυνόμενα βλήματα και άλλα. Το κάθε οπλικό σύστημα έχει τα δικά
του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Αυτά θα επιλέγονται για χρήση ανάλογα με
την δυνατότητα της άμεσης ανταπόκρισης, της επιβίωσης, της ευελιξίας τους,
καθώς και της γενικής αντίληψης για αυτά που έχουν κάποια από τα βασικά έθνη (των
εχθρών ή των συμμάχων). Βέβαια
το μέγεθος της αναμενομένης καταστροφής, που θα προκαλέσει το πυρηνικό όπλο, θα
είναι μάλλον ο πλέον σημαντικός μεταξύ πολλών άλλων εξ ίσου σημαντικών
παραγόντων.
Ο Πρόεδρος Ντόναλντ
Τραμπ θα μπορούσε να διατάξει την προσβολή είτε σε απάντηση σε μια πραγματική επίθεση της
Βόρειας Κορέας ή ως προληπτική ενέργεια για την αποφυγή της.
Στην πρώτη περίπτωση, της προσβολής δηλαδή ως απάντηση σε μια πραγματική επίθεση
και αν θεωρηθεί ότι οι ΗΠΑ ή ένας σύμμαχος τους δέχονται πραγματική επίθεση που
ίσως θα εξελισσόταν σε πολεμικές ενέργειες με ανταλλαγή πυρηνικών όπλων,
υπάρχει ήδη από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου
μια καλά ανεπτυγμένη και δοκιμασμένη διαδικασία. Σύμφωνα με αυτή, ο Πρόεδρος
διασυνδέεται γρήγορα σε μια ασφαλή συνδιάσκεψη με τους ανώτερους συμβούλους του
και το βοηθητικό προσωπικό αυτών. Το αποτέλεσμα αυτής της συνεδρίασης αναμένεται να προσδιορίσει το
πλήρες φάσμα των διαθεσίμων πληροφοριών και των τεχνικών συμβουλών που είναι
σχετικές με τις διαθέσιμες επιλογές για την άμεση προσβολή. Επίσης τίθενται
υπόψη και τα άλλα στοιχεία και οι πληροφορίες, όπως και ο αναμενόμενος αριθμός
των θυμάτων και η έκταση του πυρηνικού νέφους. Μεταξύ των άλλων νομικών
ζητημάτων, τα θέματα για την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα της
ανταπόκρισης της επιλεγμένης προσβολής θα τεθούν επίσης σε μία εις βάθος
διερεύνηση. Και ενώ είναι προφανές ότι ο κάθε Πρόεδρος πάντοτε θα θέλει
περισσότερο χρόνο για να βελτιώσει την απόφασή του (συμπεριλαμβανομένου
και το να συσκεφτεί με τους συμβούλους και τους ξένους ομολόγους του), ο χρόνος για την απόφαση θα συμπιεστεί στο
ελάχιστο, εάν εκτιμηθεί ότι επίκειται η επίθεση ή ότι ο ίδιος ο Πρόεδρος έχει
στοχοποιηθεί.
Στη δεύτερη περίπτωση,
δηλαδή της προληπτικής προσβολής,
αυτή θα αποτελεί από μόνη της ένα πολύ διαφορετικό ζήτημα για να εγκριθεί
επειδή ακριβώς αυτή θα αφορά σε πολύπλοκα εγχώρια και διεθνή νομικά ζητήματα.
Όσον αφορά το Διεθνές Δίκαιο (το οποίο οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει με πάθος
να τεθεί σε εφαρμογή μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), φαίνεται γενικά ότι αυτό αναγνωρίζει για
τις ΗΠΑ τρία πιθανά σενάρια σύμφωνα με τα οποία θα είναι «επιτρεπτή η χρήση στρατιωτικής βίας στην
επικράτεια ενός άλλου κράτους»:
• μετά από την
εξουσιοδότηση, που θα προσδιορίζεται μέσω Ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας
των Ηνωμένων Εθνών,
• όταν η ενέργεια
προσδιοριστεί ότι αναλαμβάνεται στο πλαίσιο της ‘νόμιμης αυτοάμυνας’ σε
απάντηση ‘Απειλής’ επικείμενης επίθεσης.
Το πλαίσιο αυτό συμπεριλαμβάνει και τη νόμιμη ‘συλλογική αυτοάμυνα’, που θα
αναλαμβάνεται προς χάριν και μαζί με τους συμμάχους ή τους συνεργάτες,
• όταν η χρήση της
δύναμης γίνεται με ένα καθ’ όλα νόμιμο τρόπο και με τη συγκατάθεση του κράτους
που ασκεί την αναγνωρισμένη εδαφική κυριαρχία επ’ αυτού.
Η λέξη «επικείμενη»,
που είναι τόσο πολύ σημαντική αλλά και αμφισβητούμενη στους νομικούς κύκλους,
θα πρέπει να αιτιολογείται σαφώς στη διεθνή κοινότητα πριν και μετά από το
γεγονός. Ακόμη βέβαια και το επίπεδο της «απειλής» θα πρέπει να προσδιορισθεί
ότι βρίσκεται πολύ πάνω από ότι συνήθως μπορεί να ορισθεί ως «στρατιωτική απειλή», η οποία ίσως να απαιτεί, μόνο και από μόνη
της, στρατιωτικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπισης της.
Θα ήταν
πολύ δύσκολο για κάποιον να υποθέσει ότι μόνη της η βορειο-κορεατική λεκτική
απειλή αποτελεί την ικανή «ένδειξη» της επικείμενης επίθεσης. Ίσως,
και βέβαια με περισσότερα και αδιάσειστα στοιχεία, θα μπορούσαν κάποιοι, κατά
πάσα πιθανότητα στις ΗΠΑ, να υποστήριζαν ότι «η χρήση βίας είναι ‘νόμιμη’ προκειμένου να
παρακωλυθεί η επικείμενη επίθεση από τη Βόρεια Κορέα». Θα πρέπει όμως να θεωρηθεί ότι η γραμμή
αυτή έχει τεθεί υπερβολικά πολύ υψηλά, εάν θα έπρεπε να υποστηρίξει και να
νομιμοποιήσει μια «προληπτική πυρηνική
προσβολή».
Όσον αφορά το εσωτερικό δίκαιο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ έχει με τα
χρόνια καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο
Πρόεδρος έχει την εξουσία, σύμφωνα με το Σύνταγμα, να αναλάβει στρατιωτική
δράση στο εξωτερικό με σκοπό την προστασία σημαντικών εθνικών συμφερόντων,
ακόμα και χωρίς σχετική εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο. Αν και το
ίδιο το Υπουργείο έχει επίσης αναγνωρίσει ότι μια προσχεδιασμένη και
προγραμματισμένη στρατιωτική εμπλοκή που θα οδηγεί σε έναν «Πόλεμο», ενδέχεται να απαιτεί την προηγούμενη εξουσιοδότηση του
Κογκρέσου. Είναι λοιπόν φανερό ότι υπάρχουν αμφισβητήσεις και γκρίζες περιοχές
στο νόμο στις ΗΠΑ. Διαχρονικά έχει διαπιστωθεί ότι οι Πρόεδροι γενικά έχουν την
τάση να επεκτείνουν και να εξωθούν τα όρια τους, και του τι αυτοί μπορούν να
κάνουν από μόνοι τους και χωρίς την παρέμβαση του Κογκρέσου. Για παράδειγμα, το
Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έχει
γενικά αποδεχθεί ότι πολλές από τις πρόσφατες στρατιωτικές επιχειρήσεις, που
έχουν αναληφθεί από τους προέδρους και των δύο κομμάτων, δεν αποτελούν «Πόλεμους».
Φαίνεται λοιπόν πιθανό, μιλώντας κανείς ως
μη-νομικός, ότι η διοίκηση του κράτους υποστηρίζει ότι: «μια ‘προληπτική’ προσβολή για
να αποφευχθεί η ‘επικείμενη’ επίθεση δεν αποτελεί «πόλεμο» και για αυτό «θα
μπορούν αυτοί οι πόλεμοι να διεξάγονται από τον Πρόεδρο, χωρίς την προηγούμενη
έγκριση του Κογκρέσου». Αλλά
και πάλι, η γραμμή της μη έγκρισης από το Κογκρέσο, για την τυχόν προσβολή της Βόρειας Κορέας, δεν θα δικαιολογούσε και ούτε
θα μπορούσε να υποστηρίξει και την προσβολή της με πυρηνικά όπλα.
Με όλα αυτά
τα παραπάνω, μάλλον θα είναι λογικό και σίγουρα κάποιος θα εγείρει το
υποθετικό ερώτημα: κατά πόσον ή όχι κάποιος
στην αλυσίδα της διοίκησης θα μπορούσε να αρνηθεί την διαταγή για την υλοποίηση
της προληπτικής προσβολής;
Είναι αποδεκτό ότι κανείς, αλλά και ούτε
και η ανώτατη αρχή του κράτους, δεν είναι υπεράνω του νόμου. Τα άτομα, που
αποτελούν τα μέλη της ιεραρχίας στην αλυσίδας της διοίκησης του κράτους, θα
πρέπει να επιμένουν να έχουν την σαφή, λογική και νόμιμη στο εσωτερικό και το
εξωτερικό δικαιολογία για μια τέτοια προληπτική προσβολή και ειδικά όταν σε
αυτή περιλαμβάνονται και τα πυρηνικά όπλα. Αν το σκεπτικό της δικαιολόγησης
αυτής την πυρηνικής προσβολής βρίσκεται στα όρια ή σε αντίθεση με το νόμο, τότε
η αλυσίδα της διοίκησης θα έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να εξετάσει
τουλάχιστον την παρέκκλισης της εκ της διαταγής εκτέλεσης της. Ευτυχώς, αυτό το
σενάριο είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί.
Στην υπάρχουσα Ομάδα Εθνικής Ασφάλειας ο Πρόεδρος σίγουρα θα βρει τις
πλέον καλές, νηφάλιες, λειτουργικές και νόμιμες συμβουλές. Το πιο επείγον
καθήκον στη ομάδα αυτή είναι να εξεύρει την σωστή προσέγγιση στη πολιτική για
την περιοχή αυτή. Πολιτική που να λαμβάνει υπόψη όλα τα έθνη, να είναι βιώσιμη,
διαρκής, και που θα αξιοποιεί όλα τα όργανα της εθνικής ισχύος, αποκαθιστώντας
την σταθερότητα στην κορεατική χερσόνησο και ελαχιστοποιώντας το υπάρχον υψηλό
δυναμικό για μια περιττή ανάφλεξη στην περιοχή.
Εκτιμούμε ότι υπάρχει, και θα συνεχίζει να
υπάρχει στον ανθρωπιστικό πολιτισμό μας και προς χάριν του, μεγάλη διαφορά μεταξύ της συναισθηματικά
φορτισμένης επιθετικής ‘ρητορικής’ από την εν ψυχρώ εκτέλεση μιας προληπτικής
προσβολής με πυρηνικά όπλα.
Α. James Winnefeld, Jr
Former Commander: Here’s What Happens When the
President Orders a Nuclear Strike. Author: James A. Winnefeld, Jr. / August 11,
2017
Δημοσίευση στο Analysis & Opinions -
Fortune /11 Αυγούστου 2017 από το Κέντρο Belfer για την Επιστήμη και τις Διεθνείς Υποθέσεις, Analysis & Opinions -
Fortune
• Α. James Winnefeld, Jr- Βιογραφικό- Πρώην
Διοικητής της Βόρειας Αμερικάνικης Διοίκησης Αεροδιαστημικής Άμυνας (NORTHERN
Command and the North American Aerospace Defense Command, also known as NORAD.
Ανώτερος Συνεργάτης στο Κέντρο Belfer για την Επιστήμη και Διεθνείς Υποθέσεις.
