Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη
εγκυκλοπαίδεια
Με τον όρο Σφαγές
του Μεσόβουνου εννοούνται οι δύο καταστροφές του προσφυγικού ποντιακού χωριού Μεσόβουνου Κοζάνης από τους Γερμανούς , κατά τη διάρκεια της Κατοχής (23 Οκτωβρίου 1941 και 24
Απριλίου 1944). Και
στις δύο περιπτώσεις, εκτός από την πυρπόληση του χωριού των 1.171 κατοίκων, οι
κατοχικές αρχές διέπραξαν και μαζικές εκτελέσεις των κατοίκων του.
Ολοκαύτωμα, 23-10-1941
Στο Μεσόβουνο
υπήρχε πέντε κομμουνιστές κάτοικοι οι οποίοι είχαν επιστρέψει,
δραπετεύοντας, από εξορία στην Ανάφη.
Είχαν συλληφθεί και εξοριστεί, στις αρχές της δεκαετίας του '30, για συμμετοχή
σε διαμαρτυρίες των κατοίκων για ένα ζήτημα της περιοχής, με βάση τον νόμο περί
«ιδιωνύμου αδικήματος»
της κυβέρνησης Ελ. Βενιζέλου (1929), ο οποίος ποινικοποιούσε την κομμουνιστική ιδεολογία.
Οι πέντε κομμουνιστές, μαζί με κατοίκους
που είχαν πολεμήσει τους Ιταλούς στην Αλβανία το 1940-41, δημιούργησαν την πρώτη αντιστασιακή ομάδα. Εν τω μεταξύ, το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ
είχε δημιουργήσει την ανταρτική οργάνωση «Ελευθερία»,
και οι Μεσοβουνιώτες ενέταξαν την ομάδα τους σε αυτή. Η πρώτη εκδήλωση μαζικής
αντίστασης των Μεσοβουνιωτών ήταν να
αρνηθούν να παραδώσουν την αγροτική σοδειά τους στις αρχές Κατοχής
και ακολούθησε η εκτέλεση του, διορισμένου
από τις κατοχικές αρχές, προέδρου του χωριού.
Μετά από το τελευταίο γεγονός, την 23η Οκτωβρίου 1941, 40 αυτοκίνητα με στρατιώτες της Βέρμαχτ, που ήρθαν από τη Φλώρινα, την Έδεσσα
και τη Θεσσαλονίκη, περικύκλωσαν το χωριό και συγκέντρωσαν όλους τους
κατοίκους. Στα γυναικόπαιδα έδωσαν δίωρη προθεσμία να φύγουν και τους άντρες
ηλικίας 16 έως 69 χρόνων τους εκτέλεσαν «ομαδικώς και δι' αυτομάτων όπλων».
Εκτελέστηκαν συνολικά 135
(κατά τον νομάρχη Κοζάνης), 142
(σύμφωνα με τους Γερμανούς) ή 165
(σύμφωνα με τους κατοίκους) Μεσοβουνιώτες
. Ανάμεσα στους εκτελεσμένους ήταν και οι τρεις δάσκαλοι του χωριού. Οι
αξιωματικοί της Χωροφυλακής είχαν ζητήσει να δοθεί χάρη στους δασκάλους αλλά
δεν εισακούστηκαν.
Στη συνέχεια οι κατοχικές δυνάμεις
πυρπόλησαν το χωριό με εμπρηστικές βόμβες, εκτός από 5 σπίτια και την εκκλησία.
Τα περίπου 900 γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν στην Πτολεμαΐδα. Οι γερμανικές αρχές διέταξαν τον διασκορπισμό
τους, για «παραδειγματισμό»,
στα χωριά του νομού, αλλά και στους νομούς Ημαθίας και Φλώρινας.
