Γρηγόριος Νούσιας
Η
φωτογραφία χρονολογείται από το 1984, σαν σήμερα. Εικονίζεται το
πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό της Ελληνικής
Πρεσβείας στη Βόννη, με επικεφαλής τον Πρέσβη Τσαμαδό, μετά τη δεξίωση για τη διπλή γιορτή
του Ελληνισμού. Τριάντα πέντε χρόνια από τότε. Άρση
απορρήτου. Τις επόμενες
ημέρες θα ακολουθήσουν ευχετήρια τηλεφωνήματα από προσωπικούς φίλους και φίλους
της Ελλάδος.
Μεταξύ των άλλων τηλεφωνημάτων, και αυτό
από κάποιον άγνωστον σε μένα. Μετά τις σχετικές φιλοφρονήσεις, έρχεται η
απροσδόκητη πρόσκληση, «Θα ήθελα να συναντηθούμε για κάποιο σοβαρό θέμα που ίσως σας ενδιαφέρει.
Δεν ξέρω πού το πάνε αυτοί εκεί πέρα . . .». Χμ! Θα ακολουθήσουν άλλα δύο τηλεφωνήματα με πρωτοβουλία του
ιδίου. Οι δισταγμοί αμβλύνονται. Η συνάντηση θα γίνει. Στήριγμά μου, κάποιες
μεταλαβιές από τα νάματα της λογοτεχνικής κατασκοπείας. Έως απλά δείχνουν εκεί
τα πράγματα!
Κύριο
θέμα συζητήσεως, τότε, ο ‘‘Πόλεμος των Άστρων’’ του Ρήγκαν, με τον Γκορμπατσόφ να προσπαθεί να περισώσει τη Σοβιετική
Αυτοκρατορία. Και η αναταραχή στους διπλωματικούς και στρατιωτικούς κύκλους,
που είχε προκαλέσει η κατάρριψη, λίγους μήνες πριν, της Κορεάτικης πτήσης, ΚΑL 007, από τη Σοβιετική Αεράμυνα, πάνω από τη νήσο
Σαχαλίνη, με 269 νεκρούς, να μη λέει να κοπάσει. Και ο ρώσος Ακόλουθος να
αμύνεται . . .
Μεταμεσημβρινές ώρες, λοιπόν, προσέρχομαι
σε καφετέρια του Bad Godesberg.
Στο προάστειο αυτό της Βόννης, τότε,
βρίσκονται όλες οι πρεσβείες. Ο
‘‘φίλος’’ της Ελλάδος με αναμένει σε κάποια απόμερη
γωνιά με τα φώτα χαμηλωμένα. Νέος, με σκουρόχρωμα χαρακτηριστικά. «Φρίτς! Είμαι
αξιωματικός της Γερμανικής Αεροπορίας, πιλότος στα RF - 4, φώτο-αναγνωριστικά
Fantom, και αυτή την περίοδο είμαι αποσπασμένος σε Τουρκική Μοίρα αεροσκαφών ως
εκπαιδευτής αέρος, για δύο χρόνια. Είμαι προβληματισμένος με τα όσα απόρρητα
έχω διαβάσει για το τι σχεδιάζουν οι Τούρκοι σε βάρος της Ελλάδος και θα ήθελα
να βοηθήσω. Μπορώ να σας διαθέσω το Επιχειρησιακό Σχέδιο της Τουρκικής
Αεροπορίας . . .». Χμ! Ήξερε τα πάντα για τον υποφαινόμενο!
Τη σχετική προσωπική
απόρρητη αναφορά προς την ‘‘Αθήνα’’ τη συνέταξα ιδιοχείρως,
παρακάμπτοντας πρωτόκολλα και γραμματείες, και την επομένη με τον διπλωματικό
σάκκο οδεύει προς τον τελικό αποδέκτη, τον τότε Α/ΓΕΑ.
Σε τρείς ημέρες, με σχετική εντολή, βρίσκομαι ενώπιόν του για διαβουλεύσεις. Θα
αποσυρθώ και θα αναμένω σε κάποιο αρμόδιο Γραφείο. Περί το μεσημέρι, ο
προϊστάμενος αυτού του Γραφείου θα μου μεταφέρει τις εντολές του Αρχηγού, «Ο Υπουργός είπε
να μην ανακατευτεί ο Ακόλουθος περαιτέρω με το θέμα. Ορίστηκε ο Σμήναρχος . . .
(ήταν
επανελθών), τον οποίον θα φέρεις σε επαφή με το ‘‘πρόσωπο’’». Μάλιστα!
Προβληματίστηκα, αν έπρεπε να συζητήσω το
θέμα, ακροθιγώς, με τον Γερμανό ΑΓΕΑ, με τον οποίον είχα και
φιλικές-οικογενειακές σχέσεις, λόγω συμπεθεριάς, όπως έχουμε ξαναπεί. Δεν το
έκανα. Τους έκλεισα τελικά ραντεβού στο αεροδρόμιο της Στουτγάρδης. Πρώτα
συνάντησα τον Σμήναρχο, ο οποίος δεν μου ανέφερε το παραμικρό για τη ‘‘διαπραγματευτική’’ του
τακτική, και μαζί κινηθήκαμε προς το σημείο όπου μας ανέμενε ο Γερμανός
‘‘πληροφοριοδότης’’, ο οποίος σε λίγο θα πετούσε για Τουρκία. Δεν θα τους ξανάβλεπα! Θα μάθω πολύ αργότερα, ότι το deal είχε ναυαγήσει.
Και ο Γερμανός Φριτς, προφανώς και άλλοι, θα συνέχιζε να προσφέρει τις καλές
του υπηρεσίες στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Από πότε όμως χρονολογείται αυτή η
συνεργασία;
Στα 1848, ο
Πρώσσος Αυτοκράτορας, Φρειδερίκος Γουλιέλμος
Δ’, μέσα από εξεγέρσεις και επαναστατικές απαιτήσεις, θα αναγκαστεί να
υποσχεθεί ‘‘Σύνταγμα’’ και να συμφωνήσει, ότι η Πρωσία θα πρέπει να ενωθεί με
τα υπόλοιπα Γερμανικά έθνη. Πρόκειται για τον θεμέλιο λίθο της ενωμένης
Γερμανίας. Βασιλιάς της Ελλάδος, τότε, από το 1832, έως το 1862 είναι ο Βαυαρός Όθων.
Κάποια χρόνια αργότερα, το 1862, υπό άλλον Γουλιέλμο,
Πρώσο Αυτοκράτορα, μεσούσης άλλης σοβαρής κρίσεως, έρχεται στα πράγματα ως
Πρωθυπουργός ο Otto von Bismark. Στην
πρώτη του ομιλία θα τονίσει, «Τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας δεν θα κριθούν με ομιλίες και
ψηφίσματα, αλλά με σίδερο και αίμα». Ναι, είναι ο ‘‘Σιδερένιος’’ Μπίσμαρκ . . .
Μετά από πολέμους με Δανία, Αυστρία, Γαλλία
και άλλα μικρότερα πριγκιπάτα, με επικράτηση πάντα της Πρωσίας, έρχεται η
στιγμή, 18 Ιαν.
1871, και η
Γερμανική Αυτοκρατορία παίρνει ομοσπονδιακό χαρακτήρα, με είκοσι πέντε
κρατίδια. Ήταν επίτευγμα του Μπίσμαρκ,
ο οποίος είχε ως οδηγό το, «Πάντα να προσπαθείς να είσαι ένας από τους τρείς, σε έναν κόσμο πέντε
Δυνάμεων». Να
σημειώσουμε εδώ, ότι, μετά τον Ρώσο-Τουρκικό πόλεμο, έναν από τους πολλούς, η
Ρωσία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραψαν τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, 3 Μαρτίου 1878, με την
οποία δημιουργείτο η Μεγάλη Βουλγαρία.
Η Συνθήκη αυτή θα καταργηθεί μέσα σε λίγους μήνες, Ιούλιος του 1878, στο Συνέδριο του Βερολίνου, με αρχιτέκτονα
τον σιδερένιο Μπίσμαρκ. Ευγνώμονες! Είναι η
πρώτη φορά που η Γερμανία επηρεάζει αποφασιστικά το Ανατολικό Ζήτημα.
Θα γυρίσουμε λίγο πίσω στο χρόνο, για να
πούμε, ότι με την ανατολή του 19ου αιώνα ανατέλλει και το άστρο του Helmouth Von Moltke. Μία από τις
μεγαλύτερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες της εποχής. Η πατρίδα του τον ανακήρυξε
στρατάρχη, μετά τον Γάλλο-Πρωσικό πόλεμο, 1870-71, τον οποίον διεξήγαγε ο ίδιος
νικηφόρα σε ηλικία εβδομήντα ετών. Μπίσμαρκ
- Μόλτκε, ίσως το μεγαλύτερο
πολιτικό-στρατιωτικό δίδυμο της νεώτερης Ιστορίας.
Πριν,
όμως γίνει μεγάλος και τρανός, αλλά πάντα
πρώτος μεταξύ των αρίστων Πρώσων αξιωματικών, επελέγη, το 1835, ως σύμβουλος για τον εκσυγχρονισμό του Οθωμανικού στρατού. Το
είχε ζητήσει ο ίδιος ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’.
Ο λοχαγός Μόλτκε,
λοιπόν, θα σπουδάσει την Τουρκική γλώσσα στην Κωνσταντινούπολη, και επί μία
πενταετία, μέχρι το 1839, θα μοιραστεί τις πολύτιμες οργανωτικές του
ικανότητες με τους ολετήρες της Ελλάδος, έχοντας ως δόγμα περί τα στρατιωτικά,
ότι ‘‘ένα επιχειρησιακό σχέδιο έχει διάρκεια ζωής όσο τα πρώτα λεπτά της μάχης’’. Εγκαινιάζεται έτσι, τότε, πριν από τα
μέσα του 19ου αιώνα, η στρατιωτική συνεργασία Γερμανίας – Τουρκίας.
Ίσως, σκέφτομαι τώρα, με βάση αυτό το
δόγμα του Μόλτκε, να απορρίφθηκε και το
Επιχειρησιακό Σχέδιο που μας προσέφερε ο Φρίτς,
αν δεν πρόκειται, βέβαια, για μια επιπόλαιη διαπραγμάτευση, από πλευράς μας, για μια αβελτηρία, τέλος
πάντων. Προφανώς και δεν θα ‘πρεπε να είναι θέμα μυστικών κονδυλίων. Αυτά πάντα
βρίσκονται!
Η στρατιωτική παράδοση της οικογένειας Μόλτκε θα συνεχιστεί. Ανιψιός του Στρατάρχη,
με το ίδιο όνομα, Helmouth von Moltke
και αυτός, γνωστός ως Μόλτκε ο νεώτερος,
θα ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα και θα τιμηθεί με το αξίωμα του Αρχηγού του Γερμανικού Γενικού Επιτελείου. Εν όψει
των Βαλκανικών Πολέμων, θα στέρξει να ενισχυθεί ο Οθωμανικός στρατός με
Γερμανούς στρατιωτικούς συμβούλους.
Μια τέτοια Γερμανική στρατιωτική αποστολή,
λοιπόν, με επικεφαλής τον Γερμανό ‘‘Γκόλτζ
πασά’’, όπως τον αποκαλούσαν φιλοφρονητικά, φθάνει στα Γιάννενα για
την αμυντική οργάνωση της πόλεως. Οι μελέτες δικές τους, τα σχέδια δικά τους, η
επίβλεψη της κατασκευής των οχυρωματικών έργων επίσης δική τους. ‘‘Απόρθητο’’ το Μπιζάνι! Θα παραδώσουν δε το έργο στον Τούρκο
στρατιωτικό διοικητή της πόλεως, Εσάτ πασά,
κάπου στα μέσα του 1912. Όπως είναι γνωστό, τα Γιάννενα παραδόθηκαν στον
ελληνικό στρατό, υπό τον διάδοχο τότε Κωνσταντίνο,
στις 21 Φεβ. 1913, μετά από 483 χρόνια σκλαβιάς, παρακαλώ! Οι
Γερμανοί ίσως να ήθελαν να συνεχιστεί ο τουρκικός ζυγός! Πέντε μέρες αργότερα,
μετά την παράδοση της πόλεως, ο τότε γενικός πρόξενος της Αυστρίας στα
Γιάννενα, σε αναφορά του προς την πρεσβεία του στην Αθήνα θα προσπαθήσει να
αναλύσει την αποτυχία επιρρίπτοντας σφάλματα στο Τουρκικό επιτελείο σχετικά με
τα οχυρά του Μπιζανίου και την εσφαλμένη παράταξη των Τουρκικών δυνάμεων.
Προφανώς, δεν είχε λάβει υπόψη του την αποφασιστικότητα των Ελλήνων και το
πολιτικό-στρατιωτικό δίδυμο, Βενιζέλου –
Κωνσταντίνου, με την τότε εμπνευσμένη, αγαστή και εθνική συνεργασία.
Να
θυμηθούμε, παρενθετικά, ότι στη νικηφόρα πορεία του ελληνικού στρατού στο
Μπιζάνι, αποφασιστικό ρόλο έπαιξε ο
λοχαγός, τότε, Ιωάννης Μεταξάς,
ο οποίος μερικά χρόνια πριν είχε αποφοιτήσει από την Πολεμική Ακαδημία του
Βερολίνου, όπου του είχε δοθεί φιλοφρονητικά το παρατσούκλι, ‘‘ο μικρός Μόλτκε της Ελλάδος’’. Τι
ειρωνεία! Ναι, αυτόν τον μικρό Μόλτκε
είχε ζητήσει ως στρατιωτικό του σύμβουλο ο επαναστάτης Κρητικός, Ελευθέριος Βενιζέλος, το 1909, όταν δέχθηκε πρόσκληση του Στρατιωτικού Συνδέσμου να εμπλακεί
στα πολιτικά πράγματα της Μητέρας Ελλάδος.
Ακολούθησε ο Α΄ΠΠ. Ο Τούρκος στρατηγός Εμβέρ
πασάς, θεωρώντας πως το συμφέρον της Τουρκίας βρισκόταν με το μέρος της
Γερμανίας, υπέγραψε μυστική συνθήκη με αυτήν, στις 2 Αυγούστου 1914. Μόλις πέντε ημέρες μετά την κήρυξη του
Μεγάλου Πολέμου, 28
Ιουλίου 1914, που
είχε ως αφορμή, ως γνωστόν, τη δολοφονία του Αρχιδούκα – Διαδόχου της Αυστρίας,
ένα μήνα πριν, στο Σεράγεβο της Βοσνίας. Μετά από ένα επταήμερο, δύο Γερμανικά
καταδρομικά, το ‘‘Γκέμπεν’’ και το ‘‘Μπρεσλάου’’, έφθασαν στο Αιγαίο και έγιναν δεκτά στα Τουρκικά χωρικά ύδατα.
Ακολούθησε εικονική
πώληση και με αυτά, στη συνέχεια, η Τουρκία βομβάρδισε την Οδησσό. Η
Ρωσία αμέσως της κήρυξε τον πόλεμο, και κατόπιν και οι υπόλοιποι σύμμαχοι. Η
Οθωμανική Αυτοκρατορία θα οδηγηθεί σε διάλυση.
Στον Β’ΠΠ,
η Τουρκία θα προσπαθήσει να ελιχθεί ως
‘‘Επιτήδειος
Ουδέτερος’’. Όμως,
εκείνα τα μοιραία χρόνια, το 90% των τουρκικών προϊόντων πήγαινε στη Γερμανία.
Στις 22 Απριλίου 1944, γράφτηκε στον τουρκικό τύπο, ‘‘Παραμένουμε φίλοι
της Γερμανίας μέχρι το τέλος’’. Και αργότερα, στις 7 Μαΐου, κάποια
τουρκική εφημερίδα θα γράψει, ‘‘Σ΄ όλον αυτόν τον πόλεμο δείξαμε τη φιλία μας στους Γερμανούς και το
κάναμε τη στιγμή που είχαν τη μεγαλύτερη ανάγκη’’. Ο δε τούρκος πρόεδρος, Ισμέτ Ινονού, δυό χρόνια νωρίτερα, το καλοκαίρι
του 1942, είχε διαβεβαιώσει τον Φον Πάπεν, τον γερμανό πρέσβη στην Άγκυρα,
ότι «Καμία πίεση από την πλευρά των Άγγλο-Γάλλων δεν θα είναι ικανή να
παρακινήσει την Τουρκία ακόμη και για το πιο ασήμαντο βήμα προς ζημία των
γερμανικών συμφερόντων». Καθαρές κουβέντες!
Πώς να τα ξεχάσουν αυτά οι μεταπολεμικοί
Γερμανοί! Τα νταραβέρια μεταξύ τους θα συνεχιστούν. Ναι, να συμφωνήσουμε εδώ,
ότι, μετά και τις προηγηθείσες φευγαλέες σχετικές αναφορές, η συνεργασία των
δύο Χωρών στον στρατιωτικό τομέα έχει ιστορικό βάθος, με ό,τι αυτό μπορεί να
σημαίνει και να συνεπάγεται. Χωρίς επιπόλαιες δυσανασχετήσεις από πλευράς μας,
φθάνει οι συνεργασίες αυτές να μην συνιστούν αντί-Συμμαχική συμπεριφορά με
εχθρικές απολήξεις για τη Χώρα μας.
Αν, όμως, ο Φριτς
δεν κατάφερε να μας βοηθήσει σε μια προσπάθεια χωρίς ‘’κωδικό’’, ο φον Πάπεν στην υπόθεση ‘‘Κικέρων’’ τα πήγε καλλίτερα για τη χώρα του! Ο Ηλίας Μπάσνα, αλβανικής καταγωγής, προσέφερε τις υπηρεσίες
του ως υπηρετικό προσωπικό στην Αγγλική πρεσβευτική κατοικία στην Άγκυρα, στην
‘‘ουδέτερη’’ τότε
Τουρκία. Κάποιο βράδυ, λοιπόν, τον Οκτώβριο του 1943,
κατάφερε να φωτογραφήσει κάποια έγγραφα υψηλής διαβαθμίσεως, τα οποία ο Άγγλος
πρέσβης, αφελώς, είχε μεταφέρει στην οικία του να τα μελετήσει. Την άλλη κιόλας
ημέρα ο Ηλίας επισκέφτηκε τη Γερμανική
πλευρά για να πωλήσει τα φιλμ, με την απειλή, ότι θα απευθυνθεί στους Ρώσους αν
δεν . . . ! Ο φον Πάπεν, τελικά, και με
την έγκριση του Υπουργού του των
Εξωτερικών, φον Ρίμπεντροπ, παρέλαβε τα
φιλμ, έναντι αδράς αμοιβής, και τα έστειλε στο Βερολίνο με την κωδική ονομασία CICERO. Ήταν ο
κωδικός του ‘‘κατασκόπου’’ Ηλία Μπάσνα.
Οι ενδιάμεσοι των SS που αξιολόγησαν τα
φιλμ φέρεται να δήλωσαν, ότι «είναι απλώς
τόσο καλά για να είναι αληθινά». Όταν δε τα είδε ο Χίτλερ,
με άλλη ματιά και από άλλο επίπεδο, φέρεται να είπε, «Τα έγγραφα
φαίνονται γνήσια αλλά το περιεχόμενό τους αμφίβολο». Οι μυστικές υπηρεσίες του, πάντως, και στο
ουδέτερο Τουρκικό έδαφος δούλευαν.
Παρεμπιπτόντως, να σημειώσουμε, ότι μια πιο
βαθειά βουτιά στις μέσα πτυχές της Ιστορίας, θα μας φέρει αντιμέτωπους με την
καθόλου αμφίβολη καταγραφή, ότι τον Β’ΠΠ παρ’
ολίγον να τον αποτρέψουν, το 1939, οι ενέργειες κάποιου Σκανδιναβού
επιχειρηματία με μεγάλη επιρροή στον Χίτλερ και το στενό του περιβάλλον.
Πρόκειται για μια παρασκηνιακή δραστηριότητα που εντάσσεται στα ‘‘Αν’’ της Ιστορίας!
Με τον Κικέρωνα, από τον 1ον π.Χ. αιώνα,
να ενθαρρύνει τις μυστικές συναλλαγές, ‘‘γιατί μπορεί να ωφελήσουν τη Χώρα’’.
Ευτυχώς, που την Ελληνική Επανάσταση, μέρα που είναι, δεν κατάφεραν να
αποτρέψουν οι όποιοι Μεττερνίχιοι, με τις όποιες μυστικές ή φανερές ενέργειές
τους, με ή χωρίς κωδικό. Πνίγηκαν όλες
στον Ευρωπαϊκό Φιλελληνισμό, πατέρας
του οποίου θεωρείται ο Γάλλος Φρανσουά
Πουκεβίλ, στον τάφο του οποίου είναι χαραγμένο το ελληνικό επίγραμμα, «Με τα γραπτά
του συνέβαλε δυναμικά στην επιστροφή της αρχαίας τους ιθαγένειας στους
καταπιεσμένους Έλληνες».
Συνετίστηκαν
τελικά όλοι τους από την
αποφασιστικότητα των ‘‘Γκιαούρηδων’’,
που είχαν στον κόρφο τους τον ‘‘Ευαγγελισμό
της Θεοτόκου’’. Ναι, ο ασπασμός και η διακονία της Μαριάμ, ως
‘‘πράξη ελευθερίας’’, ήταν ο κρυφός οδηγός για τον ξεσηκωμό του γένους των
Ελλήνων. Και, βεβαίως, ήταν οι μυστικές προεπαναστατικές συναντήσεις και
συνωμοτικές συναλλαγές, όπως υπαγορεύει ο Κικέρων, που σφυρηλάτησαν την
επαναστατική συνείδηση, μέχρι που, «Ως μια βροχή
έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας», όπως θα πει ο Θεόδωρος
Κολοκοτρώνης.
Απανταχού Έλληνες και Ελληνίδες,
έρρωσθε και ευτυχείτε!
Χρόνια πολλά Ευάγγελε, χρόνια πολλά Ευαγγελία!
25 Μαρτίου 2019. Γρηγόριος Δημ. Νούσιας
– Αεροπόρος.
Υ.Γ. Δεξιά στη φωτογραφία, ο κατσαρομάλλης
συνάδελφος Δημήτρης Κοντογιώργος.
Ολοκληρωμένος αξιωματικός, πολύτιμος συνεργάτης. Επωμίστηκε και διαχειρίστηκε
με επιτυχία πολλά και βαριά προγράμματα της Γερμανικής βοήθειας, σε κύριο και
εφοδιαστικό υλικό. Ευγνώμων για την αρμονική συνεργασία μας, τότε, εκεί, στο
Γερμανικό μέτωπο.
Με την ευκαιρία, και για την αποκατάσταση
της ιστορικής αλήθειας, καθ’ υπερβολήν, να σημειώσουμε, ότι αρχικά για τη θέση
αυτή του Ακολούθου είχε επιλεγεί, άξια, ο κατά δύο τάξεις αρχαιότερός μου
συνάδελφος Γιώργος Σκαρλάτος.
Πλην όμως, έκτακτες ανάγκες τού χάραξαν νέο ίχνος προς τα ΝΑΤΟ-ικά
επιτελεία. Σε δεύτερη φάση, λοιπόν, και
με τον ‘‘ψίθυρο’’ ότι είχα κάποια επαφή με τη Γερμανική γλώσσα, βρέθηκα στη
Βόννη.
Τώρα που κάνω την ανάρτηση αυτή,
ξημερώματα, για να προλάβουμε και τον εκκλησιασμό, συνειρμικά, φθάνουν
ευφρόσυνα στο ‘‘μέσα’’ μου τα εμβατήρια που έπαιζε η φιλαρμονική της Πρέβεζας
τα χαράματα της 25ης Μαρτίου, τότε, στα γυμνασιακά χρόνια της δεκαετίας του
.50. Ανάταση ψυχής! ΓΔΝ
