Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη
εγκυκλοπαίδεια
Η Μακεδονία ξακουστή είναι τίτλος πατριωτικού
τραγουδιού για τη Μακεδονία που ακούγεται σε εορτές και εθνικές επετείους και καθιερώθηκε ως ύμνος της Μακεδονίας.
Το τραγούδι συμπεριλαμβάνεται συνήθως σε
παραστάσεις ή ανεπίσημες παρουσιάσεις μακεδονικών παραδοσιακών χορών στην
περιοχή της Μακεδονίας ή ευρύτερα. Ενώ τοπικές κοινωνίες της ελληνικής
Μακεδονίας του αποδίδουν κεντρική θέση στο τοπικό μουσικοχορευτικό σύνολο, δεν
είναι λειτουργικά δεμένο με την κοινωνική ζωή, μη χρησιμοποιούμενο σε
περιστάσεις που συνδέονται με τον κύκλο της ζωής, π.χ. γάμους.. Από
μουσικολογική και κινησιολογική άποψη η μελωδία και τα βήματά του δεν
αντιστοιχούν στην παραδοσιακή τοπική μουσική, ενώ ο στίχοι του από άποψη μορφής
δεν αντιστοιχούν στα δημοτικά τραγούδια και από άποψη περιεχομένου αναπαράγουν
αποκλειστικά την εθνική ιδεολογία.
Η
ακριβής προέλευση του τραγουδιού δεν είναι γνωστή. Σύμφωνα με εθνογραφική έρευνα σε χωριά των Σερρών
και της Δράμας, παλαιότερα το τραγούδι
δεν ήταν γνωστό ούτε χορευόταν στην περιοχή. Γυναίκες από την την Άνω Ορεινή
και την Πετρούσα αποδίδουν τους ελληνικούς
στίχους και τη διδασκαλία του χορού σε
κάποιον ανώνυμο δάσκαλο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γυναίκες της Πετρούσας, ισχυρίζονται
πως η μελωδία του τραγουδιού αποτελεί διασκευή μιας δικής τους τοπικής
μελωδίας, που έγινε «κάπου
πιο κεντρικά», και
χορεύουν μία συγγενή μελωδία με σλαβικούς στίχους και διαφορετικά βήματα, όμοια
με εκείνα άλλων τοπικών παραδοσιακών χορών.
Ο μουσικολόγος Μάρκος Δραγούμης εντόπισε μία κασέτα με ισπανοεβραϊκά τραγούδια της Θεσσαλονίκης, στην οποία περιλαμβάνεται η μελωδία του
τραγουδιού ως σύνθεση που πραγματοποιήθηκε για τα εγκαίνια της Schola de la
Alianza, του πρώτου εβραϊκού σχολείου της Θεσσαλονίκης,
το 1873. Ο Δραγούμης
πιθανολογεί ότι είτε η μελωδία δημιουργήθηκε για τα εγκαίνια του εβραϊκού
σχολείου και έπειτα μεταδόθηκε σε άλλους λαούς της περιοχής ή είχε δημιουργηθεί
αρχικά στα μέσα του 19ου αιώνα από κάποιον Δυτικό συνθέτη για τον οθωμανό σουλτάνο και έπειτα χρησιμοποιήθηκε από τις εβραϊκές
κοινότητες.
Μετά το Β΄
Παγκόσμιο Πόλεμο ο χορός εντάχθηκε
στον κατάλογο των ελληνικών εθνικών χορών, διδασκόταν σε σχολεία πολλών
περιοχών της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων, και συνδέθηκε με
εορτασμούς εθνικών επετείων. Δεν υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες
για το πώς έγινε μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος. Απουσιάζει η αναφορά σε
αυτό στους Ελληνικούς Χορούς του χοροδιδάσκαλου Χαράλαμπου
Σακελλαρίου, βιβλίου του 1940 που χρησιμοποιήθηκε από το Λύκειο
Ελληνίδων, τις Γυμναστικές
Ακαδημίες κ.ά φορείς. Στην
ελληνική εθνική ιδεολογία το τραγούδι έχει γίνει σύμβολο της τοπικής ελληνικής μακεδονικής ταυτότητας εξυμνώντας
μία άχρονη ελληνική Μακεδονία, συνδέοντας τη σύγχρονη ελληνική Μακεδονία με το βασίλειο
του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από την εποχή του Μακεδονικού χρησιμοποιείται συχνά ως
εμβατήριο σε στρατιωτικές παρελάσεις ανά την Ελλάδα. Η Μακεδονία ξακουστή τραγουδιέται
σε εθνικές επετείους κυρίως στην Βόρειο Ελλάδα συνήθως πριν τον ελληνικό εθνικό ύμνο.
Υπάρχει επίσης και μια σκωπτική παραλλαγή των στίχων, όχι ιδιαίτερα γνωστή, που
θυμίζει τραγούδια που έσωσε η Δόμνα Σαμίου.
Η αρχική εκδοχή των στίχων, που
χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα σε περιόδους εθνικιστικής έξαρσης, έκανε λόγο για
"τους Βούλγαρους"
που εκδιώχθηκαν, υπογραμμίζοντας την εθνική αντιπαλότητα των δύο κρατών και
μεταφέροντας την υπερηφάνεια για τις νίκες της Ελλάδας εναντίον της Βουλγαρίας. Ο
όρος "Βούλγαροι"
χρησιμοποιούνταν μειωτικά για πολλές δεκαετίες για τους σλαβόφωνους κατοίκους της Μακεδονίας και κατ'
επέκταση υβριστικά συνολικά για τους βορειοελλαδίτες, αμφισβητώντας την εθνικοφροσύνη τους. Η
αρχική αυτή εκδοχή του τρίτου στίχου απαντάται περιστασιακά σε άτυπες
εκδηλώσεις και έχει αντικατασταθεί από τη λιγότερο κατηγορηματική και
θεωρούμενη πολιτικά ορθότερη φράση "τους βάρβαρους",
η οποία χρησιμοποιείται πλέον σχεδόν αποκλειστικά και παραπέμπει σε ένα εθνικό
σύνολο όχι βαρβαρικό, αλλά πολιτισμένο, που συμπεριλαμβάνει όλες τις
πληθυσμιακές κατηγορίες των κατοίκων της περιοχής, ντόπιους και πρόσφυγες.
Μακεδονία ξακουστή,
του Αλεξάνδρου η χώρα, που έδιωξες τους βάρβαρους κι ελεύθερη είσαι τώρα. Ήσουν και θα 'σαι ελληνική, Ελλήνων το καμάρι, κι εμείς θα σ' αντικρίζουμε περήφανα και πάλι. |
Οι Μακεδόνες δεν μπορούν
να ζούνε σκλαβωμένοι όλα και αν τα χάσουνε η λευτεριά τους μένει. Μακεδονόπουλα μικρά χορέψτε και χαρείτε προτού κι εσείς στα βάσανα του κόσμου τούτου μπείτε |
