Ο Ιβάν
Δ’ της Ρωσίας έμεινε στην ιστορία ως Ιβάν
ο Τρομερός. Γεννήθηκε στις 25 Αυγούστου
1530 και καταγόταν από τη λαμπρή βυζαντινή οικογένεια των Παλαιολόγων και έγινε ο πρώτος Τσάρος της Ρωσίας, δηλαδή ο καίσαρας,
αφού αυτό σημαίνει η λέξη «τσάρος». Ήταν ένας από τους αγριότερους και πιο
βάναυσους βασιλιάδες της Ρωσίας. Η
συμπεριφορά του ήταν απρόβλεπτη. Καταλαμβανόταν από δολοφονική μανία και μετά
από λίγο ζητούσε συγχώρεση απ’ τον Θεό, κλαίγοντας με λυγμούς.
Εκτελούσε φίλους και εχθρούς χωρίς
δισταγμό, αλλά έδειξε αστείρευτη αγάπη και τρυφερότητα στην πρώτη γυναίκα του,
την Αναστασία Ρομάνοβνα. Λέγεται ότι ήταν
η μόνη που μπορούσε να τον ηρεμήσει κι ότι μετά τον θάνατό της, έχασε τον
έλεγχο. Ο Ιβάν πίστευε ότι τη
δηλητηρίασαν οι ευγενείς και από τότε τρελάθηκε και άρχισε η σχιζοφρενική διακυβέρνηση της χώρας.
Ήταν ένας παράφρονας ηγεμόνας, που όμως
είχε δείξει σημάδια τρομαχτικής στρατηγικής ευφυΐας και κατάφερε να αποκτήσει
τον απόλυτο έλεγχο της Ρωσίας και να
κατατροπώσει τους ευγενείς.
Η
σφαγή στο Νόβγκοροντ
Το 1570,
η Ρωσία είχε ρημαχτεί από την πανούκλα
και τον πόλεμο. Χειρότερα είχε χτυπηθεί η πλούσια πόλη του Νόβγκοροντ, όπου είχαν πεθάνει σχεδόν 10.000 άνθρωποι.
Ο Ιβάν
φοβήθηκε ότι οι ευγενείς του Νόβγκοροντ
θα εξεγείρονταν εναντίον του και θα συμμαχούσαν με το Βασίλειο της Λιθουανίας. Χωρίς δεύτερη
σκέψη, εξαπέλυσε εναντίον της πόλης το πιο ισχυρό του όπλο, τους «Οπρίτσνικους». Ήταν οι εκτελεστές που
καθάριζαν το βασίλειο του Ιβάν απ’ τους
εχθρούς του. Ντυμένοι στα μαύρα, ιππεύοντας μαύρα άλογα, σκορπούσαν τον τρόμο
και τον θάνατο.
Οι αδίστακτοι δολοφόνοι ξεχύθηκαν στο Νόβγκοροντ και το κατέστρεψαν. Όσο
πορεύονταν προς την πόλη, οι Οπρίτσνικοι
είχαν επιτεθεί σε όλα τα μοναστήρια και τις εκκλησίες που ήταν στον δρόμο τους.
Όταν μπήκαν στο Νόβγκοροντ, συνέλαβαν
όλους τους ιερείς και τους μοναχούς και τους ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου.
Ο αριθμός τους έφτανε τους 500.
O Iβάν
επιτίθεται εναντίον των κατοίκων του Νόβγκοροντ
Ο Αρχιεπίσκοπος του Νόβγκοροντ
αναγκάστηκε να ευλογήσει και να δειπνήσει με τον υπερβολικά
ευσεβή Ιβάν, ενώ οι Οπρίτσνικοι λεηλατούσαν το σπίτι του και την
πόλη.
Εκτελέστηκαν όλοι οι κάτοικοι, άντρες,
γυναίκες και παιδιά. Έριξαν τα γυναικόπαιδα στον ποταμό Βόλχοβ, όπου παγιδεύτηκαν κάτω απ’ τον πάγο. Οι Οπρίτσνικοι έκαναν περιπολίες γύρω απ’ το
ποτάμι και σκότωναν όποιον κατάφερνε να βγει στην επιφάνεια. Πριν εκτελέσουν
τους άντρες, τους βασάνιζαν για να αποσπάσουν πληροφορίες για την υποτιθέμενη
προδοσία.
Η λεηλασία κράτησε πέντε εβδομάδες.
Κάθε μέρα, ο Ιβάν μαζί με το γιο και
διάδοχό του, παρακολουθούσαν με λαχτάρα τις σφαγές. Κάθε απόγευμα αποσύρονταν
στην εκκλησία, όπου προσεύχονταν για ώρες.
Συνολικά υπολογίζεται ότι σκότωσαν περίπου 3.000 ανθρώπους. Ήταν ίσως
το πιο φρικώδες και αιματηρό επεισόδιο της βασιλείας του.
Ο
φόνος του γιου του
Ο Ιβάν
λάτρευε τον πρωτότοκο γιο του, τον Ιβάν
Ιβάνοβιτς, γιατί ήταν καρπός του έρωτα με την πρώτη του γυναίκα, την Αναστασία Ρομάνοβνα.
Εξαιρετικά μορφωμένος και ταλαντούχος
πολεμιστής, ο Ιβάν Ιβάνοβιτς είχε
εντυπωσιάσει τον πατέρα του στη σφαγή του
Νόβγκοροντ, όπου παρακολουθούσε ατάραχος τις θηριωδίες.
Τον Οκτώβριο
του 1581, η τρίτη σύζυγος του Ιβάν
Ιβάνοβιτς ήταν έγκυος στο πρώτο τους
παιδί. Μία μέρα έτυχε να φορέσει ένα
φόρεμα πιο αποκαλυπτικό απ’ ότι συνήθιζε και όταν την είδε ο Ιβάν ο Τρομερός, έγινε έξαλλος.
Την ξυλοκόπησε άγρια με αποτέλεσμα εκείνη να
χάσει το παιδί που κυοφορούσε.
Ο Ιβάν
Ιβάνοβιτς το έμαθε και ξεκίνησε ένας τρομερός καυγάς. Αρχικά κατηγόρησε
τον πατέρα του για τον θάνατο του αγέννητου παιδιού του, αλλά μετά ο Ιβάν κατηγόρησε τον γιο του ότι σκόπευε να
τον προδώσει.
Ο Ιβάν ο Τρομερός,
τυφλωμένος από θυμό, χτύπησε
τον γιο του στο κεφάλι με ένα σκήπτρο.
Με το που είδε τον γιο του να πέφτει
αιμόφυρτος στο έδαφος, ο Ιβάν όρμησε
πάνω του, τον αγκάλιασε, τον φιλούσε μανιασμένα και ούρλιαζε: «Καταραμένος να είμαι! Σκότωσα τον γιο μου»!
Για μια στιγμή, ο Ιβάν Ιβάνοβιτς βρήκε τις αισθήσεις του και ψιθύρισε στον πατέρα
και βασιλιά του: «Πεθαίνω ως
αφοσιωμένος γιος και πιστός υπηρέτης»
Παρά τις προσευχές του πατέρα του, πέθανε
λίγες μέρες μετά, στις 19 Νοεμβρίου του 1581.
Ο Τσάρος Ιβάν
πέθανε τρία χρόνια αργότερα, στις 18 Μαρτίου
του 1584. Ο θάνατός του ήταν ξαφνικός, ενώ έπαιζε σκάκι.
Στον σκελετό του βρέθηκε μεγάλη ποσότητα υδράργυρου, γεγονός που
οδήγησε τους μελετητές σε δύο διαφορετικά σενάρια για τον θάνατό του.
Λένε
ότι είχε κολλήσει σύφιλη και η θεραπεία που
έκανε απαιτούσε την κατανάλωση υδραργύρου.
Μια άλλη υπόθεση είναι ότι δηλητηριάστηκε από τους αντιπάλους του
που σίγουρα ήταν περισσότεροι από τους φίλους του.
Ο Ιβάν ο
Τρομερός ήταν ήρωας για τους χωρικούς της Ρωσίας,
γιατί τους απάλλαξε από την κακομεταχείριση των ευγενών βογιάρων.
Βέβαια, ο ίδιος φέρθηκε αγριότερα απ’ τους βογιάρους, βιάζοντας και σκοτώνοντας
αμέτρητους υπηκόους του.
