Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι ιθαγενείς Αμερικανοί, που ζούσαν στην οροσειρά των Άνδεων,
γνώριζαν την πατάτα περίπου 4.000
χρόνια πριν ο γευστικός αυτός βολβός ξετρελάνει τους Ευρωπαίους. Την
αποκαλούσαν με διάφορα ονόματα και σε ορισμένες, μάλιστα, περιοχές αποτελούσε
βασικό συστατικό της καθημερινής διατροφής τους.
Σύμφωνα
με έναν δημοφιλή θρύλο, ο πρώτος που εισήγαγε την πατάτα στην Ευρώπη
ήταν ο σερ Γουόλτερ Ράλεϊ, χρηματοδότης πολλών
υπερατλαντικών αποστολών. Λέγεται, μάλιστα, ότι ο ίδιος είχε φυτέψει την πρώτη πατάτα στο κτήμα του, στην
πόλη Κορν της Ιρλανδίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία γραπτή απόδειξη που
να επαληθεύει τη θεωρία αυτή.
Πιο τεκμηριωμένη ιστορικά είναι η θεωρία
που θέλει ως πρωτοπόρο τον σερ Φράνσις Ντρέικ. Σύμφωνα
με αυτή, ο Ντρέικ, επιστρέφοντας το 1586 στην Αγγλία, έπειτα από μία μάχη με τους
Ισπανούς στην Καραϊβική, έκανε μια στάση στην Κολομβία για προμήθειες.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν καπνός
και πατάτες.
Κατά μια τρίτη θεωρία, ο πρώτος βολβός
πατάτας ξεβράστηκε στις ακτές της Ιρλανδίας, μαζί με τα συντρίμμια της Ισπανικής Αρμάδας, το 1588.
Πάντως, η πρώτη
γραπτή μαρτυρία για την εισαγωγή πατάτας στην Ευρώπη είναι μία απόδειξη με
ημερομηνία 28
Νοεμβρίου 1567 ενός εξαγωγέα πατάτας από τα Κανάρια Νησιά
προς έναν έμπορο της Αμβέρσας.
Ανεξαρτήτου
προελεύσεως, η πατάτα προσέλκυσε από την πρώτη στιγμή το ενδιαφέρον των
αγροτών, που διαπίστωσαν ότι η καλλιέργειά της ήταν πολύ ευκολότερη και παρείχε
πολύ μεγαλύτερη σοδειά απ' ότι το σιτάρι και η βρόμη. Μέχρι το 1650 είχε κυριαρχήσει στη διατροφή των Ιρλανδών
και είχε αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις καλλιέργειες σίτου. Οι ιρλανδοί
άποικοι ήταν και οι πρώτοι που καλλιέργησαν την πατάτα στη Βόρεια Αμερική, στην
περιοχή Λόντοντερι του Νιου Χαμσάιρ, το 1719.
Έως το τέλος
του 18ου αιώνα, το νέο προϊόν είχε γίνει
ιδιαίτερα δημοφιλές και στη Γαλλία, με την υποστήριξη του Αντουάν Ογκίστ Παρμαντιέ, ενός από τους αυλικούς του βασιλιά Λουδοβίκου του 15ου. Πιο επιφυλακτικοί, οι Ρώσοι, αρχικώς
αποκαλούσαν τις πατάτες (γεώμηλα) ως «τα
μήλα του διαβόλου», πιθανότατα εξαιτίας του γεγονότος ότι
αναπτύσσονταν κάτω από την επιφάνεια της γης.
Στην Ελλάδα, ο
πρώτος που επεδίωξε την εισαγωγή της πατάτας ήταν ο κυβερνήτης Ιωάννης
Καποδίστριας. Ο ίδιος την είχε δοκιμάσει κατά τη διάρκεια των
ταξιδιών του στην Ευρώπη κι έκρινε ότι θα
ήταν μια θρεπτική βασική τροφή για ένα φτωχό λαό.
Όταν
εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, προσπάθησε να δώσει πατάτες στους χωρικούς, που -φιλύποπτοι και συντηρητικοί όπως ήταν- τις πέταξαν. Ο Καποδίστριας, όμως, ήξερε πολύ
καλά τους συμπατριώτες του και -μιμούμενος το Φρειδερίκο το Μέγα της Πρωσίας και τον
Παρμαντιέ της Γαλλίας, που είχαν μεταχειριστεί παρόμοια κόλπα- περιέφραξε το μέρος όπου ήταν
αποθηκευμένες οι πατάτες κι έβαλε σκοπούς να τις φυλάνε μέρα νύχτα. Μέσα σε μια εβδομάδα δεν είχε μείνει ούτε μια πατάτα...
