Ανήμερα
της Ύψωσης του Τιμίου
Σταυρού, ο Νικόλαος Σκουφάς,
ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ιδρύουν στην Οδησσό τη Φιλική Εταιρεία.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 συναντήθηκαν στην Οδησσό της Ρωσίας ο Αθανάσιος Τσακάλωφ , ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος , άτομα που ασχολούνταν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία στη Ρωσία. Ιδρύουν μια μυστική οργάνωση που την ονόμασαν Εταιρεία των φιλικών ή όπως έμεινε γνωστή Φιλική εταιρεία. Σκοπός της οργάνωσης ήταν η απελευθέρωση του Γένους.
Προχωρούν στην εγγραφή μελών στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Ο Ρήγας Βελεστινλής, ο Λάμπρος Κατσώνης, οι Σουλιώτες καθώς και η αναταραχή που προκαλούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι απείθαρχοι πασάδες, εμπνέουν τους ιδρυτές.
Οι Φιλικοί:
Χρησιμοποιούν κρυπτογραφικό (μυστικό) κώδικα και σημάδια για να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Υπογράφουν με ψευδώνυμο. Η μύηση γίνεται με ιεροτελεστία και με όρκο μπροστά σε ιερέα.
ΟΙ ΦΗΜΕΣ
Οι Φιλικοί αφήνουν υπόνοια για δήθεν υποστήριξη από μία Μεγάλη Δύναμη (όλοι πιστεύουν ότι είναι η Ρωσία).
Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Γνωρίζουν , χωρίς να το φανερώνουν ότι η Οργάνωση στηρίζεται μόνο στον ενθουσιασμό των λογίων πατριωτών και στα χρήματα που κατέβαλλαν τα εγγραφόμενα μέλη της, ιδίως οι υπάλληλοι και οι έμποροι.
Τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας στην αρχή ήταν ελάχιστα.
Το 1818 η έδρα της Εταιρείας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη.
Η στρατολόγηση των μελών επεκτείνεται.
Γίνονται μέλη πολλοί από τους πρωταγωνιστές του αγώνα (Παπαφλέσσας, Ιωάννης Φαρμάκης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης , Γιωργάκης Ολύμπιος, κ.ά).
Ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Σέκερης προσφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας του.
Προτείνεται η αρχηγία της Οργάνωσης στον Ιωάννη Καποδίστρια (υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας).
Εκείνος αρνείται.
Πιστεύει ότι οι συνθήκες στην Ευρώπη δεν είναι ευνοϊκές για τους Έλληνες.
1820: Προσφέρεται η αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη (στρατηγός και υπασπιστής του Τσάρου της Ρωσίας).
Εκείνος δέχεται με προθυμία.
Εντείνονται οι προετοιμασίες για τη Μεγάλη Επανάσταση.
TO ΣΧΕΔΙΟ
Η Επανάσταση θα ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και στην Πελοπόννησο.
Σκοπός: Η διάσπαση του Οθωμανικού στρατού.
Στην Κωνσταντινούπολη θα ξεσπάσουν ταραχές.
Ζητείται από Σέρβους και Βούλγαρους να επαναστατήσουν κι αυτοί.
Πιθανή εμπλοκή των Ρώσων, αν οι Τούρκοι κινηθούν βόρεια και περάσουν τον Δούναβη.
Ο όρκος των Φιλικών (απόδοση στα νέα ελληνικά)
«Ορκίζομαι οικειοθελώς ενώπιον του αληθινού Θεού ότι θα είμαι για όλη μου τη ζωή απόλυτα πιστός στην Εταιρεία. Ορκίζομαι ότι δεν θα φανερώσω το παραμικρό από τα Σημεία και τους λόγους της, ούτε θα σταθώ για κανέναν λόγο η αφορμή να καταλάβουν ποτέ οι άλλοι, ούτε οι συγγενείς ούτε ο Πνευματικός ούτε ο φίλος μου, ότι γνωρίζω ο,τιδήποτε σχετικά με αυτά… Ορκίζομαι ότι θα τρέφω στην καρδιά μου αδιάλλακτο μίσος κατά των τυράννων της Πατρίδας μου, κατά των οπαδών και κατά των ομοφρόνων τους. Θα ενεργώ πάντα με τρόπο που να τους βλάπτει και όταν το επιτρέψουν οι εξελίξεις θα συμβάλλω στην πλήρη καταστροφή τους.».
Οι σκοποί της Φιλικής Εταιρείας, όπως καθορίζονται σ’ ένα από τα πρώτα έγγραφά της: «Η Εταιρεία συνίσταται από καθ’ αυτό Γραικούς φιλοπάτριδας και ονομάζεται Εταιρεία των Φιλικών. Ο σκοπός αυτών είναι η καλυτέρευσις του ιδίου έθνους και αν ο θεός το συγχωρήση η ελευθερία των. Μετά την συνήθη εξομολόγησιν και κατήχησιν ο ωρκωμένος προσήλυτος ας ονομάζεται Ιερεύς των Φιλικών».
Η Ιερή Συμμαχία
Η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας έγινε σε μια ιδιαίτερα δυσμενή για την ελληνική υπόθεση στιγμή. Το 1815 νικήθηκε οριστικά ο Ναπολέοντας και οι φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης παραμερίστηκαν. Τότε ιδρύθηκε η Ιερή Συμμαχία με πρωτοβουλία των νικητών (κυρίως της Αυστρίας, της Ρωσίας και της Πρωσίας), οι οποίοι επιθυμούσαν να διατηρηθεί το «παλαιό μοναρχικό καθεστώς». Για τον λόγο αυτό, ήταν αντίθετοι σε κάθε επαναστατική κίνηση, καταδικάζοντάς την ως επικίνδυνη.
Μυστικές συνθηματικές λέξεις:
αγκάθι = εχθρός
άνθος= φίλος
δένδρα = τουφέκια
ελέφας =το μεγάλο καράβι
καμήλα = εμπορικό πλοίο
κοπάδι = στόλος
Κύκλωψ= κατάσκοπος
τραγουδιστής = κανόνι
σύννεφα = τα μέλη της Εταιρίας
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1814 συναντήθηκαν στην Οδησσό της Ρωσίας ο Αθανάσιος Τσακάλωφ , ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος , άτομα που ασχολούνταν με το εμπόριο και τη βιοτεχνία στη Ρωσία. Ιδρύουν μια μυστική οργάνωση που την ονόμασαν Εταιρεία των φιλικών ή όπως έμεινε γνωστή Φιλική εταιρεία. Σκοπός της οργάνωσης ήταν η απελευθέρωση του Γένους.
Προχωρούν στην εγγραφή μελών στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Ο Ρήγας Βελεστινλής, ο Λάμπρος Κατσώνης, οι Σουλιώτες καθώς και η αναταραχή που προκαλούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι απείθαρχοι πασάδες, εμπνέουν τους ιδρυτές.
Οι Φιλικοί:
Χρησιμοποιούν κρυπτογραφικό (μυστικό) κώδικα και σημάδια για να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Υπογράφουν με ψευδώνυμο. Η μύηση γίνεται με ιεροτελεστία και με όρκο μπροστά σε ιερέα.
ΟΙ ΦΗΜΕΣ
Οι Φιλικοί αφήνουν υπόνοια για δήθεν υποστήριξη από μία Μεγάλη Δύναμη (όλοι πιστεύουν ότι είναι η Ρωσία).
Η ΑΛΗΘΕΙΑ
Γνωρίζουν , χωρίς να το φανερώνουν ότι η Οργάνωση στηρίζεται μόνο στον ενθουσιασμό των λογίων πατριωτών και στα χρήματα που κατέβαλλαν τα εγγραφόμενα μέλη της, ιδίως οι υπάλληλοι και οι έμποροι.
Τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας στην αρχή ήταν ελάχιστα.
Το 1818 η έδρα της Εταιρείας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη.
Η στρατολόγηση των μελών επεκτείνεται.
Γίνονται μέλη πολλοί από τους πρωταγωνιστές του αγώνα (Παπαφλέσσας, Ιωάννης Φαρμάκης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης , Γιωργάκης Ολύμπιος, κ.ά).
Ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Σέκερης προσφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας του.
Προτείνεται η αρχηγία της Οργάνωσης στον Ιωάννη Καποδίστρια (υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας).
Εκείνος αρνείται.
Πιστεύει ότι οι συνθήκες στην Ευρώπη δεν είναι ευνοϊκές για τους Έλληνες.
1820: Προσφέρεται η αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη (στρατηγός και υπασπιστής του Τσάρου της Ρωσίας).
Εκείνος δέχεται με προθυμία.
Εντείνονται οι προετοιμασίες για τη Μεγάλη Επανάσταση.
TO ΣΧΕΔΙΟ
Η Επανάσταση θα ξεκινήσει ταυτόχρονα στη Μολδοβλαχία και στην Πελοπόννησο.
Σκοπός: Η διάσπαση του Οθωμανικού στρατού.
Στην Κωνσταντινούπολη θα ξεσπάσουν ταραχές.
Ζητείται από Σέρβους και Βούλγαρους να επαναστατήσουν κι αυτοί.
Πιθανή εμπλοκή των Ρώσων, αν οι Τούρκοι κινηθούν βόρεια και περάσουν τον Δούναβη.
Ο όρκος των Φιλικών (απόδοση στα νέα ελληνικά)
«Ορκίζομαι οικειοθελώς ενώπιον του αληθινού Θεού ότι θα είμαι για όλη μου τη ζωή απόλυτα πιστός στην Εταιρεία. Ορκίζομαι ότι δεν θα φανερώσω το παραμικρό από τα Σημεία και τους λόγους της, ούτε θα σταθώ για κανέναν λόγο η αφορμή να καταλάβουν ποτέ οι άλλοι, ούτε οι συγγενείς ούτε ο Πνευματικός ούτε ο φίλος μου, ότι γνωρίζω ο,τιδήποτε σχετικά με αυτά… Ορκίζομαι ότι θα τρέφω στην καρδιά μου αδιάλλακτο μίσος κατά των τυράννων της Πατρίδας μου, κατά των οπαδών και κατά των ομοφρόνων τους. Θα ενεργώ πάντα με τρόπο που να τους βλάπτει και όταν το επιτρέψουν οι εξελίξεις θα συμβάλλω στην πλήρη καταστροφή τους.».
Οι σκοποί της Φιλικής Εταιρείας, όπως καθορίζονται σ’ ένα από τα πρώτα έγγραφά της: «Η Εταιρεία συνίσταται από καθ’ αυτό Γραικούς φιλοπάτριδας και ονομάζεται Εταιρεία των Φιλικών. Ο σκοπός αυτών είναι η καλυτέρευσις του ιδίου έθνους και αν ο θεός το συγχωρήση η ελευθερία των. Μετά την συνήθη εξομολόγησιν και κατήχησιν ο ωρκωμένος προσήλυτος ας ονομάζεται Ιερεύς των Φιλικών».
Η Ιερή Συμμαχία
Η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας έγινε σε μια ιδιαίτερα δυσμενή για την ελληνική υπόθεση στιγμή. Το 1815 νικήθηκε οριστικά ο Ναπολέοντας και οι φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης παραμερίστηκαν. Τότε ιδρύθηκε η Ιερή Συμμαχία με πρωτοβουλία των νικητών (κυρίως της Αυστρίας, της Ρωσίας και της Πρωσίας), οι οποίοι επιθυμούσαν να διατηρηθεί το «παλαιό μοναρχικό καθεστώς». Για τον λόγο αυτό, ήταν αντίθετοι σε κάθε επαναστατική κίνηση, καταδικάζοντάς την ως επικίνδυνη.
Μυστικές συνθηματικές λέξεις:
αγκάθι = εχθρός
άνθος= φίλος
δένδρα = τουφέκια
ελέφας =το μεγάλο καράβι
καμήλα = εμπορικό πλοίο
κοπάδι = στόλος
Κύκλωψ= κατάσκοπος
τραγουδιστής = κανόνι
σύννεφα = τα μέλη της Εταιρίας
Η Οδησσός γιορτάζει την 200η επέτειο από την
ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας
Εορταστικές εκδηλώσεις από
το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού
Το έστειλε ο Ανδρέας Βορεάδης
ΒΗΜΑ
Το
Εθνικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Οδησσού, όπου οι εκδηλώσεις
κορυφώθηκαν με την παράσταση «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα» από το
Χοροθέατρο Ροές.
1814-2014: 200 χρόνια
συμπληρώνονται εφέτος από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό
και με αφορμή την επέτειο αυτή το Παράρτημα στην Οδησσό του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού (ΕΙΠ)
διοργάνωσε σειρά εκδηλώσεων οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τις 2 ως 4 Σεπτεμβρίου.
Οι εορτασμοί ήταν τριπλοί, καθώς η επέτειος της Φιλικής Εταιρείας συμπίπτει με τα 220 χρόνια από τη θεμελίωση της Οδησσού και με τα 20 χρόνια παρουσίας του Παραρτήματος του ΕΙΠ στην πόλη.
Η εκδηλώσεις άρχισαν στις 2 Σεπτεμβρίου με τα εγκαίνια της έκθεσης χαρακτικών «ILIADYSSEY» από τη συλλογή του Χρήστου Γιαννάκου. Η έκθεση, εμπνευσμένη από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, φιλοξενείται στο Παράρτημα του ΕΙΠ και εγκαινιάστηκε παρουσία του πρέσβη της Ελλάδος στο Κίεβο και του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στην Οδησσό, τοπικών φορέων της Οδησσού και άλλων πόλεων, της ελληνικής κοινότητας και ουκρανών φίλων και θαυμαστών του ελληνικού πολιτισμού.
Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Οδησσού υποστηρίζοντας τους εορτασμούς και τιμώντας την ιδέα της ελληνικής ανεξαρτησίας έδωσε δύο συναυλίες στην Όπερα της Οδησσού, ερμηνεύοντας μεταξύ άλλων έργα του Νίκου Σκαλκώτα και του Μίκη Θεοδωράκη. «Η πόλη της Οδησσού είναι συνδεδεμένη με την Ελλάδα και την ελληνική ιστορία. Η Ελλάδα βρίσκεται πάντα στις ψυχές μας», δήλωσε ο μαέστρος της Ορχήστρας, Έρλ Χόμπαρτ.
Στην Πλατεία Ελλήνων, στο κτίριο επί της παρόδου Κράσνι 18, εκεί όπου συνεδρίαζαν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και όπου πλέον στεγάζεται το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας, έλαβε χώρα τελετή και κατάθεση στεφάνων, όπου παρευρέθηκαν εκπρόσωποι των ελληνικών διπλωματικών και προξενικών αρχών, η αντιπροσωπεία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και παράγοντες της πόλης της Οδησσού και άλλων πόλεων της Ουκρανίας. Στην ιστορική κατοικία του Γρηγορίου Ιωάννου Μαρασλή, στεγάζεται μέρος του Μουσείου της Φιλικής Εταιρείας, όπου και παρουσιάζονται εκθέματα από τις απαρχές, την ίδρυση, τα μέλη και την δράση της Φιλικής Εταιρείας.
Στο Εθνικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Οδησσού, οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν με την παράσταση «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα» από το Χοροθέατρο Ροές, όπου παρουσιάστηκε η διαδρομή της ελληνικής ιστορίας σε δραματοποιημένα αποσπάσματα των Απολλώνιου του Ρόδιου, Κωνσταντίνου Καβάφη, Βίλχεμ Κιούχελμπεκερ, Στρατηγού Μακρυγιάννη, Αλεξάνδρου Πούσκιν, Διονυσίου Σολωμού κ.ά. Οι δημότες της Οδησσού τίμησαν την Ελλάδα και την παράσταση. Προλόγισαν ο δήμαρχος της Οδησσού, ο πρέσβης της Ελλάδος στο Κίεβο και ο πρόεδρος του ΕΙΠ.
Στην οδό Μαρασλή στο κέντρο της Οδησσού, ο πρόεδρος του ΕΙΠ, καθηγητής Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, μέλη του ΔΣ του ΕΙΠ και αξιωματούχοι της πόλης κατέθεσαν στεφάνους στο μνημείο του Γρηγορίου Μαρασλή, δημάρχου και μέγα ευεργέτη της πόλης.
«Μπροστά στους Ιταλούς, Ρώσους, Εβραίους, πρώτοι είναι οι Έλληνες. Στην Ιστορία πάντα ήμασταν δίπλα. Ο δρόμος της ζωής μας ήταν παράλληλος. Βλέπετε και σήμερα πως γιορτάζουμε τα 200 χρόνια της Φιλικής Εταιρείας μαζί με τα 220 χρόνια της πόλης μας. Οι Έλληνες δεν συμμετείχαν μόνο στην ανάπτυξη της Οδησσού, αλλά και στην ίδια την ίδρυσή της. Για έναν Οδεσσίτη, η δραστηριότητα των Ελλήνων είναι ένα παράδειγμα», δήλωσε ο δήμαρχος της Οδησσού Gennadiy Trukhanov τονίζοντας τη συμβολή των Ελλήνων της Οδησσού στην ιστορική διαδρομή της πόλης.
Οι εορτασμοί ήταν τριπλοί, καθώς η επέτειος της Φιλικής Εταιρείας συμπίπτει με τα 220 χρόνια από τη θεμελίωση της Οδησσού και με τα 20 χρόνια παρουσίας του Παραρτήματος του ΕΙΠ στην πόλη.
Η εκδηλώσεις άρχισαν στις 2 Σεπτεμβρίου με τα εγκαίνια της έκθεσης χαρακτικών «ILIADYSSEY» από τη συλλογή του Χρήστου Γιαννάκου. Η έκθεση, εμπνευσμένη από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, φιλοξενείται στο Παράρτημα του ΕΙΠ και εγκαινιάστηκε παρουσία του πρέσβη της Ελλάδος στο Κίεβο και του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στην Οδησσό, τοπικών φορέων της Οδησσού και άλλων πόλεων, της ελληνικής κοινότητας και ουκρανών φίλων και θαυμαστών του ελληνικού πολιτισμού.
Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Οδησσού υποστηρίζοντας τους εορτασμούς και τιμώντας την ιδέα της ελληνικής ανεξαρτησίας έδωσε δύο συναυλίες στην Όπερα της Οδησσού, ερμηνεύοντας μεταξύ άλλων έργα του Νίκου Σκαλκώτα και του Μίκη Θεοδωράκη. «Η πόλη της Οδησσού είναι συνδεδεμένη με την Ελλάδα και την ελληνική ιστορία. Η Ελλάδα βρίσκεται πάντα στις ψυχές μας», δήλωσε ο μαέστρος της Ορχήστρας, Έρλ Χόμπαρτ.
Στην Πλατεία Ελλήνων, στο κτίριο επί της παρόδου Κράσνι 18, εκεί όπου συνεδρίαζαν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και όπου πλέον στεγάζεται το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας, έλαβε χώρα τελετή και κατάθεση στεφάνων, όπου παρευρέθηκαν εκπρόσωποι των ελληνικών διπλωματικών και προξενικών αρχών, η αντιπροσωπεία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και παράγοντες της πόλης της Οδησσού και άλλων πόλεων της Ουκρανίας. Στην ιστορική κατοικία του Γρηγορίου Ιωάννου Μαρασλή, στεγάζεται μέρος του Μουσείου της Φιλικής Εταιρείας, όπου και παρουσιάζονται εκθέματα από τις απαρχές, την ίδρυση, τα μέλη και την δράση της Φιλικής Εταιρείας.
Στο Εθνικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Οδησσού, οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν με την παράσταση «Κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα» από το Χοροθέατρο Ροές, όπου παρουσιάστηκε η διαδρομή της ελληνικής ιστορίας σε δραματοποιημένα αποσπάσματα των Απολλώνιου του Ρόδιου, Κωνσταντίνου Καβάφη, Βίλχεμ Κιούχελμπεκερ, Στρατηγού Μακρυγιάννη, Αλεξάνδρου Πούσκιν, Διονυσίου Σολωμού κ.ά. Οι δημότες της Οδησσού τίμησαν την Ελλάδα και την παράσταση. Προλόγισαν ο δήμαρχος της Οδησσού, ο πρέσβης της Ελλάδος στο Κίεβο και ο πρόεδρος του ΕΙΠ.
Στην οδό Μαρασλή στο κέντρο της Οδησσού, ο πρόεδρος του ΕΙΠ, καθηγητής Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης, μέλη του ΔΣ του ΕΙΠ και αξιωματούχοι της πόλης κατέθεσαν στεφάνους στο μνημείο του Γρηγορίου Μαρασλή, δημάρχου και μέγα ευεργέτη της πόλης.
«Μπροστά στους Ιταλούς, Ρώσους, Εβραίους, πρώτοι είναι οι Έλληνες. Στην Ιστορία πάντα ήμασταν δίπλα. Ο δρόμος της ζωής μας ήταν παράλληλος. Βλέπετε και σήμερα πως γιορτάζουμε τα 200 χρόνια της Φιλικής Εταιρείας μαζί με τα 220 χρόνια της πόλης μας. Οι Έλληνες δεν συμμετείχαν μόνο στην ανάπτυξη της Οδησσού, αλλά και στην ίδια την ίδρυσή της. Για έναν Οδεσσίτη, η δραστηριότητα των Ελλήνων είναι ένα παράδειγμα», δήλωσε ο δήμαρχος της Οδησσού Gennadiy Trukhanov τονίζοντας τη συμβολή των Ελλήνων της Οδησσού στην ιστορική διαδρομή της πόλης.
