Του Ανδρέα Ματζάκου*
Η Τουρκία με την επιχείρηση ‘’Κλάδος Ελαίας’’ που ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου, εισέβαλε
στο συριακό έδαφος, για την δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας πλάτους 30 χλμ στα
σύνορα της με την Συρία. Διακηρυγμένος
επίσημος αντικειμενικός σκοπός, η απώθηση των κουρδικών δυνάμεων της
στρατιωτικής πτέρυγας (Peoples Protection Units – YPG) του Κόμματος της Δημοκρατικής Ενώσεως (PYD)
από τα σύνορα με την Τουρκία, στόχος που ακόμα και αν επιτευχθεί, δεν φαίνεται
να λύνει το βασικό πρόβλημα ασφαλείας που η Τουρκία αισθάνεται από μια πιθανή
δημιουργία αυτόνομου κουρδικού κράτους στα νώτα της.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η επιχείρηση ‘’Κλάδος Ελαίας’’ των Τουρκικών
Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) εντός του συριακού εδάφους, είναι συνέχεια της
επιχειρήσεως ‘’Ασπίδα του Ευφράτη’’, η οποία ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2017. Η συγκεκριμένη
επιχείρηση, υπό το πρόσχημα της καταπολεμήσεως των τρομοκρατών του λεγομένου Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ),
στην ουσία δημιούργησε μια σφήνα μεταξύ των τριών κουρδικών καντονιών στα
σύνορα της με την Συρία, ώστε να απαγορεύσει συνένωση τους. Από τότε οι τουρκικές
δυνάμεις δεν εγκατέλειψαν το έδαφος της Συρίας, αλλά παραμένουν στην ανατολική
πλευρά του κανονιού του Αφρίν. (Βλέπε Χάρτη 1 – Κουρδικά Καντόνια)
Όμως ο ‘’Κλάδος Ελαίας’’ δημιουργεί ερωτήματα όπως, η δημιουργία
ζώνης ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων της Τουρκίας με την Συρία στο καντόνι
του Αφρίν, θα δώσει τέλος στον κίνδυνο που αισθάνεται η Τουρκία από μια πιθανή
δημιουργία αυτόνομου κουρδικού κράτους εντός της Συρίας; Ποίοι θα μπορούσαν να
είναι οι στρατιωτικοί αντικειμενικοί σκοποί μιας τέτοιας επιχειρήσεως; Ποια
μπορεί να είναι η κατάληξη της επιχειρήσεως;
Η θέση του άρθρου είναι ότι η Τουρκία, με
την επιχείρηση αυτή, εισήλθε σ’ έναν κύκλο πολεμικής αντιπαραθέσεως με τους
Κούρδους της Συρίας, ο οποίος δεν μπορεί να αποτρέψει την οριστική δημιουργία
ανεξαρτήτου κουρδικού κράτους εντός της Συρίας. Πλέον αυτού, όχι μόνο δεν
φαίνεται εύκολος ο τερματισμός της επιχειρήσεως, αλλά η εξέλιξη της εξαρτάται
ευθέως από τα συμφέροντα και άλλων δρώντων που συμμετέχουν ή επηρεάζονται από
τον πόλεμο στη Συρία. Στην αρχή του άρθρου θα αναφερθούν λίγα στοιχεία
για άλλους βασικούς δρώντες που επηρεάζουν την εξέλιξη της επιχειρήσεως, θα
αναλυθούν ο πολιτικός αλλά και οι στρατιωτικοί αντικειμενικοί σκοποί, τα μέσα
που διαθέτει η Τουρκία για την επίτευξη των σκοπών της και το άρθρο θα κλείσει
με περιγραφή 3 πιθανών σεναρίων για την κατάληξη της επιχειρήσεως.
ΑΛΛΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΔΡΩΝΤΕΣ
Οι ΗΠΑ διατηρούν δυνάμεις ανατολικώς του
Ευφράτη ποταμού, οι οποίες και θα παραμείνουν στην Συρία μέχρι να βρεθεί
πολιτική λύση στην κρίση, προκειμένου κατά κύριο λόγο να ελεγχθεί η επιρροή του
Ιράν στην περιοχή.
Η Ρωσία ελέγχει το δυτικό τμήμα της Συρίας
και τον εναέριο χώρο πάνω από το καντόνι του Αφρίν με τις πυροβολαρχίες των S-400 που έχει αναπτύξει στην αεροπορική
βάση Khmeimim. Συνεπώς Εγγύς Αεροπορική Υποστήριξη της χερσαίας επιχειρήσεως
από την τουρκική αεροπορία, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την άδεια της Ρωσίας.
Το καθεστώς Ασαντ αντιμετωπίζει την Τουρκία
ως δύναμη εισβολής στην Συρία και δεν θέλει να αισθάνεται την Τουρκία ως
προστάτιδα των Σουνιτών Μουσουλμάνων που αποτελούν και την πλειοψηφία του
πληθυσμού της Συρίας.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ
Ο εκπεφρασμένος πολιτικός σκοπός δια
στόματος του πρωθυπουργού της Τουρκίας Γιλντιρίμ,
είναι η δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας πλάτους 30 Χλμ, κατά μήκος των
τουρκο-συριακών συνόρων στο κουρδικό καντόνι του Αφρίν. Όμως, όπως φαίνεται και
στον Χάρτη 1, η επιχείρηση στο
καντόνι του Αφρίν, δεν επηρεάζει τις κουρδικές δυνάμεις των άλλων δυο καντονίων
του Κομπάνι και του Τζίζρε. Πλέον αυτού, οι ΗΠΑ έχουν εγκαταστήσει βάσεις σ’
αυτά τα δυο καντόνια, μέσω των οποίων αμερικανικό προσωπικό εξόπλισε και
εκπαίδευσε τις Κουρδο-αραβικές μονάδες πολιτοφυλάκων (Syrian
Democratic Forces –SDF), οι
οποίες και απελευθέρωσαν την Ράκκα με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Συνεπώς δεν
μπορεί να επιτευχθεί αποφασιστικό αποτέλεσμα με μόνη την κατάληψη του Αφρίν.
Η αδυναμία αυτή επιτεύξεως ενός
αποφασιστικού αποτελέσματος έναντι του κινδύνου δημιουργίας ανεξαρτήτου
κουρδικού κράτους εντός της Συρίας, εκτιμάται ότι οδήγησε τον Πρόεδρο Ερντογκάν να δηλώσει ότι ‘’μετά το Αφρίν, οι
τουρκικές δυνάμεις θα προχωρήσουν για κατάληψη της Manbij’’. Στην Manbij όμως συνυπάρχουν αμερικανικές
δυνάμεις και SDF, οπότε οποιαδήποτε ενέργεια κατά των εκεί κουρδικών δυνάμεων,
θα φέρουν αντιμέτωπες τουρκικές και αμερικανικές δυνάμεις.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ
Από την μελέτη της μορφολογίας του εδάφους
του καντονιού του Αφρίν, για την εξασφάλιση ζώνης πλάτους 30 Χλμ, πρέπει οι
τουρκικές δυνάμεις να καταλάβουν σε πρώτο χρόνο το ορεινό έδαφος αμέσως μετά τα
σύνορα, την οροσειρά Kurd Dagh δηλαδή και, στη συνέχεια και την πόλη του Αφρίν.
Ο βασικός οδικός άξονας που οδηγεί αμέσως στο Αφρίν είναι κατά μήκος του
μοναδικού πεδινού εδάφους, στα ανατολικά του καντονιού από το χωριό Ginderise,
στο Αφρίν, (Βλέπε Χάρτη 2- Ανάγλυφο Εδάφους Αφρίν).
Γι’ αυτό και στην συγκεκριμένη περιοχή
δημιουργήθηκε η εισχώρηση 6.
(Βλέπε
Χάρτη 3 -Τουρκικές Εισχωρήσεις, με μωβ αρίθμηση οι εισχωρήσεις).
Ως κύριοι Αντικειμενικοί Σκοποί (ΑΝΣΚ) της επιχειρήσεως εκτιμάται ότι πρέπει
να αποτελούν η πόλη του Αφρίν (ΑΝΣΚ 1)
και η αεροπορική βάση Menagh βορείως της πόλεως Tel Rifaat (ΑΝΣΚ 2). Εάν η Τουρκία υλοποιήσει την απειλή
της και προχωρήσει κατά της πόλεως Manbij, τότε αυτή μπορεί να είναι ένας ακόμη
αντικειμενικός σκοπός (ΑΝΣΚ 3), σε
δεύτερη φάση.
Η αποστολή αυτή απαιτεί διαφορετικά είδη
δυνάμεων και εξοπλισμού, κάτι που καθιστά το συνολικό έργο αρκετά δύσκολο. Η
ανάγκη καταλήψεως των ορεινών όγκων, αλλά και για την διασπορά των δυνάμεων των
αμυνομένων, οι τουρκικές δυνάμεις επιτίθενται ταυτοχρόνως για δημιουργία
εισχωρήσεων σε έξι διαφορετικές περιοχές στην δυτική πλευρά του καντονιού (Βλέπε
Χάρτη 3 -Τουρκικές Εισχωρήσεις).
ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Την
επιχείρηση έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας η 2α
τουρκική Στρατιά που εδρεύει στην Μαλάτεια και έχει άμεση εμπλοκή στον
αγώνα κατά του ΡΚΚ στην νοτιανατολική Τουρκία. Τις δυνάμεις της 2ας Στρατιάς
υποστηρίζει η τουρκική πολεμική αεροπορία με καθημερινές εξόδους, ενώ ως πεζικό
χρησιμοποιούνται και μονάδες αντιφρονούντων Συρίων, γνωστών ως Free Syrian Army (FSA). Οι κουρδικές δυνάμεις που
υπερασπίζονται το καντόνι Αφρίν υπολογίζονται σε 10.000 και έχουν οργανώσει την
ορεινή γραμμή για άμυνα περιοχής, με εκσκαφή ορυγμάτων και τούνελ που αφ’ ενός
μεν καθυστερούν την προέλαση των επιτιθεμένων, αφ’ ετέρου απαιτούν την εμπλοκή
τμημάτων πεζικού για την κατάληψη τους. Ακόμη δυσκολότερη και χρονοβόρα θα
είναι η κατάληψη κατοικημένων τόπων, η οποία θα απαιτήσει εκκαθάριση
οικοδομικών τετραγώνων και εξουδετέρωση παγιδεύσεων και εκρηκτικών μηχανισμών
που χρησιμοποιούν οι αμυνόμενοι σε τέτοιες περιπτώσεις.
Η επιχείρηση εξελίσσεται με αργό ρυθμό για
τις επιτιθέμενες τουρκικές δυνάμεις και μετά από 4 εβδομάδες επιχειρήσεων, οι
ΤΕΔ είχαν επιτύχει εισχωρήσεις μόνο λίγων χιλιομέτρων. Την επιχείρηση
δυσκολεύουν οι πολλές βροχές που δέχεται η συγκεκριμένη περιοχή τον χειμώνα που
καθιστούν το έδαφος λασπώδες και οι συχνές ομίχλες.
ΕΚΤΙΜΗΣΗ
Με βάση την παρούσα ανάλυση, τα πιθανότερα
σενάρια για την εξέλιξη της εμπλοκής της Τουρκίας στο καντόνι του Αφρίν,
εκτιμάται ότι έχουν ως εξής:
Σενάριο Α:
Η
Τουρκία επιτυγχάνει την κατάληψη του Αφρίν και συνενώνει τις δυνάμεις της με
αυτές που βρίσκονται μεταξύ των πόλεων Tel Rifaat και Jarabulus και ενισχύει
την παρουσία της στην Συρία.
Σενάριο Β:
Η
Τουρκία αποτυγχάνει να καταλάβει το Αφρίν σε εύλογο χρόνο, οι δυνάμεις της
παραμένουν αγκιστρωμένες σε όση έκταση κατέχουν και υφίστανται ανταρτοπόλεμο
από τις κουρδικές δυνάμεις.
Σενάριο Γ:
Οι
δυνάμεις του Ασαντ αναλαμβάνουν να βοηθήσουν το YPG και αναλαμβάνουν την άμυνα
του Αφρίν, οπότε αυξάνεται η πιθανότητα Συρία και Τουρκία να έρθουν σε απ’
ευθείας αντιπαράθεση.
Πιο πιθανό σενάριο θεωρείται το Β και μετά
το Γ, καθότι μια τέτοια εξέλιξη, πιθανώς και με την βοήθεια της Ρωσίας, θα
έφερνε την Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πολύ συντομότερα από ότι αν
η Τουρκία επιτύχει στο Αφρίν και δει να διανοίγεται η προοπτική για συνέχιση
της επιθέσεως της προς Manbij.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Τουρκία γνωρίζει ότι ανέλαβε μια
επιχείρηση η οποία ακόμη και εάν επιτύχει τους ΑΝΣΚ
εντός του καντονιού του Αφρίν, δεν θα επιφέρει το αποτέλεσμα που θα ήθελε,
δηλαδή την εξασφάλιση της μη δημιουργίας ανεξαρτήτου κουρδικού κράτους στα νώτα
της, αφού:
– Δεν μπορεί να επέμβει ανατολικώς του Ευφράτη ποταμού, στα δυο άλλα
κουρδικά καντόνια στα οποία σταθμεύουν αμερικανικές δυνάμεις.
– Δεν έχει δυνατότητα να ανατρέψει την απόφαση των ΗΠΑ για δημιουργία
μιας δυνάμεως για την προστασία των συνόρων (Border Security Force – BSF)
αποτελουμένη κατά μεγάλο μέρος από μαχητές της SDF, όπως ανακοινώθηκε από την
συμμαχία στις 14 Ιανουαρίου 2018.
Και τότε γεννάται το ερώτημα, γιατί ανέλαβε
την επιχείρηση; Διότι χωρίς να είχε αντιδράσει, οι ΗΠΑ θα συνέχιζαν την
εμβάθυνση της συμμαχίας τους με του Κούρδους, τους οποίους δεν ήθελε με κανένα
τρόπο να δει να μετατρέπονται σε πληρεξούσιοι των ΗΠΑ στην Συρία και συνεπώς να
έχουν περισσότερες πιθανότητες επιβολής της ατζέντας τους. Μια πιθανή
εκκαθάριση του Αφρίν από τις SDF, πιθανόν να χαλαρώσει την συμμαχία YPG-ΗΠΑ,
ενώ θα αναβαθμίσει την διαπραγματευτική ικανότητα της Τουρκίας στις
διαβουλεύσεις για το μελλοντικό καθεστώς της Συρίας.
