Η μάχη του Αφιόν Καραχισάρ εντάσσεται στις
επιθετικές επιχειρήσεις, της Στρατιάς Μικράς
Ασίας κατά τον Μάρτιο του 1921.
Σύμφωνα με το ελληνικό σχέδιο το Γ΄ Σώμα
Στρατού ξεκινώντας από την Προύσα
θα προήλαυνε προς το Εσκί – Σεχίρ, και
το Α΄ Σώμα Στρατού ξεκινώντας από το Ουσάκ θα προήλαυνε προς Αφιόν Καραχισάρ.
Στο μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ οι Τούρκοι διέθεταν το 12ο Σώμα Στρατού με 5
Μεραρχίες Πεζικού και δύο Μεραρχίες
Ιππικού. Η συνολική δύναμη των τουρκικών στρατευμάτων ανέρχονταν σε 23.000 άνδρες.
Το Ελληνικό Σώμα Στρατού διέθετε 3 Μεραρχίες, συνολικής δύναμης 16.000 ανδρών.
Το πρωί της 14ης
Μαρτίου 1921 το Α΄ Σώμα Στρατού
εκτόξευσε επίθεση για την διάσπαση της εχθρικής τοποθεσίας με τις 2η και 13η
Μεραρχίες. Η επίθεση έγινε με τις δύο μεραρχίες συμπαραταγμένες και όριο
ανάμεσά τους την γραμμή Μπουλτζά – Ακσίν.
Η δύναμη των επιτιθέμενων ελληνικών τμημάτων ανέρχονταν σε 5.240 άνδρες. Η δύναμη των αμυνόμενων
τουρκικών δυνάμεων ήταν 14.000 άνδρες.
Η 2η Μεραρχία επιτέθηκε από τις 06:00 το πρωί,
για την κατάληψη των υψωμάτων βόρεια και νοτιοδυτικά του Κιοπρουλού. Η τουρκική αντίσταση ήταν ισχυρή
και υποστηρίζονταν από πυκνά πυρά πυροβολικού. Μέχρι το απόγευμα, τα τμήματα της μεραρχίας
μετά από σφοδρό αγώνα, και αφού αντιμετώπισαν με επιτυχία όλες τις τουρκικές
αντεπιθέσεις, εγκαταστάθηκαν στην γραμμή Αραπλί
Τσιφλίκ – Σιπσίν – Ακσίν. Οι αμυνόμενες τουρκικές δυνάμεις
αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν ανατολικότερα.
Η 13η
Μεραρχία, επιτέθηκε στις 05:30 το πρωί, μόνο με το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, εναντίον της
τοποθεσίας Αφιόν Καραχισάρ. Ένα τάγμα
των ευζώνων, αφού προωθήθηκε προς τα υψώματα νοτιοδυτικά του Αφιόν Καραχισάρ, επιτέθηκε στις 07:00,
αιφνιδιαστικά εναντίον του αριστερού πλευρού των Τούρκων.
Στις 09:00, το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων εκτόξευσε γενική επίθεση, αναγκάζοντας τα
τουρκικά τμήματα να συμπτυχθούν νοτιοανατολικά. Μέχρι τις 1500 το μεσημέρι το
ελληνικό σύνταγμα κατέλαβε το Αφιόν Καραχισάρ.
Τα τμήματα της 13ης Μεραρχίας
εγκαταστάθηκαν στην γραμμή Ακσίν – Αφιόν
Καραχισάρ – Ντεπέρ.
Στην μάχη του Αφιόν Καραχισάρ, παρά την τουρκική
αριθμητική υπεροχή, ο ελληνικός στρατός ήταν κυρίαρχος στο πεδίο της μάχης. Τα
ελληνικά τμήματα επιδεικνύοντας επιθετικό πνεύμα, αποφασιστικότητα, τόλμη και
ηρωισμό, πέτυχαν μια αποφασιστικής σημασίας νίκη για τη συνέχιση των
επιχειρήσεων στην Μικρά Ασία.
Οι απώλειες του ελληνικού στρατού στη μάχη του Αφιόν Καραχισάρ
ανήλθαν, σε 11 αξιωματικούς
και 21 οπλίτες νεκρούς και σε 83 οπλίτες τραυματίες.
Την 13η Αυγούστου 1922 ξεκίνησε η
μεγάλη εβδομάδα των παθών του Μικρασιατικού Ελληνισμού με την εκτόξευση της
τελικής επίθεσης του Κεμάλ εναντίον της Ελληνικής
Στρατιάς Μ. Ασίας στην εξέχουσα του
Αφιόν με σκοπό την καταστροφή της. Η σύντομη και άγρια μάχη είχε σαν αποτέλεσμα
την ταπεινωτική ήττα των Ελληνικών όπλων. Η υποχώρηση της Στρατιάς από
το κεντρικό υψίπεδο της Ανατολίας, οδήγησε στην καταστροφή του Ελληνισμού της
Ιωνίας και στην εκρίζωσή του από τις πατρογονικές εστίες του.
